Samarqand davlat universiteti german m. V., Yuldashev sh. Q., Usmanova d. Q.,Xalikova L. N

11.3. Elektron biznesning axborot xavfsizligining xorijiy tajribasi 
Xorijda elektron biznesning axborot xavfsizligi muammolarini hal qilish 
bilan axborot xavfsizligi va elektron biznes vositalarini etkazuvchilari hamda 
Internet-xizmatlar provayderlari kabi kompaniyalar vakillari va ekspertlaridan 
tarkib topgan jamoat tashkiloti – Internet Security Task Force (ISTF) – mustaqil 
konsorsium shug‘ullanadi. 
ISTF konsorsiumi elektron biznes tashkilotchilarining e’tiborini 
birinchi navbatda tortishi zarur bo‘lgan axborot xavfsizligining o‘n ikkita 
quyidagi sohalarini ajratadi: 

identifikatsiyalovchi ma’lumotni ob’ektiv tasdiqlash mexanizmi; 

shaxsiy ma’lumot huquqi; 

xavfsizlik hodisalarini belgilash; 

korporativ perimetrning himoyasi; 

hujumlarni belgilash; 

potensial xavfli tarkibni nazorat qilish; 

kirish nazorati; 

---

115 

ma’murlashtirish; 

hodisalarga chora ko‘rish. 
Ma’lumki, ko‘pchilik xatarlardan ishonchli himoyalanishga elektron raqamli imzo 
(ERI) algoritmlarining qo‘llanishi imkon beradi, biroq bu faqat ushbu algoritmlar 
asoslangan 
hamkorlik 
protokollariga, 
munosabatlarning 
yuridik 
to‘g‘ri 
konstruksiyasiga va ishonchning mantiqiy yopiq tizimiga qo‘shilgan holatlarda ish 
beradi. 
Ma’lumotlarni himoyalash asosida elektron raqamni hisoblash, chiqarish va uni bir 
juft tegishli kalitlar bilan tekshirish jarayonlarining mantiqi yotadi, ya’ni, 
fundamental matematik tadqiqotlarga asoslangan mantiq. Elektron raqamni faqat 
yopiq kalit egasi hisoblab chiqarishi mumkin, yopiq kalitga mos bo‘lgan ochiq 
kalit egasi esa uni tekshirishi mumkin. 
Shubhasiz, axborot xavfsizligini ta’minlash bilan ushbu sohaning mutaxassislar 
ishug‘ullanishi zarur, biroq davlat hokimiyati organlari, shaklidan qat’iy nazar 
korxona va muassasalarning rahbarlari ushbu masalalarni e’tibor markazida 
tutishlari lozim.