Samarqand davlat universiteti psixologiya kafedrasi konfliktlar psixologiyasi
Konfliktli vaziyatda noto’g’ri amallar
Download 1.83 Mb.
|
KONFLIKTLAR PSIXOLOGIYASI
- Bu sahifa navigatsiya:
- Insonlarning qusurlari, nuqsonlari va kamchiliklari
|
Konfliktli vaziyatda noto’g’ri amallar
Bu amallar noto’g’ridir! Tahqirlamoq Ayblamoq, doimo ayb qidirishga intilish Nafratlanish, hazar qilish va odamlar ustidan kulish Hamsuhbatdoshni tinglamaslik, uning so’zlari va fikrlariga bepisandlik, e’tiborsizlik Tengma – teng bo’lish O’tgan ishlarni yuzga solish Bosim o’tkazishga harakat qilish Boshqalarning so’zlarini eshitmaslik, ular so’zini qo’pol ravishda bo’lish Tahdid qilish, ko’rqitish, nafsoniyat va hayotga havf solish Psixologik va jismoniy shantaj Kinoya, piching qilish, istehzo bilan munosabatda bo’lish Boshqalarga tazyiq o’tkazish Agressiv munosabatga o’tish va zo’ravonlik ko’rsatish Kuch ishlatish, qo’lga erk berish O’z dilisiyohligini beyab, o’zidan zaif odamlarga to’kish Boshqalar haqida bo’hton gaplar tarqatish, g’iybat, gap tashuvchilik qilish Ranjitish, dilisiyohlik, boshqalar ko’nglini og’ritish Buyruqbozlik, o’zini boshliq deb bilish Mas’uliyatidagi vazifalarni bajarmaslik Mas’uliyatli qarorlar qilishdan cho’chish Insonlarning qusurlari, nuqsonlari va kamchiliklari Bekorchilik Bekorchilik o’z-o’ziga qilingan suiqasddir. Xudbinlik Shaxsiy xudbinlik – razillikning boshidir. Xudbinlikning uch toifasi bo’ladi: o’zi yashab, boshqalarning yashashiga halaqit bermaydigan xudbin; o’zi yashab, boshqalarga kun bermaydigan xudbin; o’zi ham yashamay, boshqalarning yashashiga ham kun bermaydigan xudbindir (I.S.Turgenev) Hasad Hasad kishilar orasida janjalni boshlab beradi (Demokrit) Xasislik Xasislik qancha kuchli bo’lsa, rahm-shafqat shuncha kuchsiz bo’ladi (F.Petrarka) G’arazgo’ylik G’arazgo’y odam haqgo’y ham, qat’iy ham, mard ham, burchiga sodiq ham bo’lolmaydi (V.A.Suxomlinskiy) Jur’atsizlik Jur’atsizlik – qanchadan-qancha yaxshi amallarning boshini yeydi. Qo’rqoqlik Eng tuban tuyg’ular ichidagi eng tuban tuyg’u – bu qo’rquvdir (V.Shekspir) Qo’rqoqlik – rahmsizlikning boshidir (M.Montal) Shuhratparastlik Shuhratparastlikka berilish qadimdan donolarni beaql qilib kelgan (I.Kant) Shuhratparast odam hamisha pastkash bo’ladi(P.I.Chaykovskiy) Takabburlik Takabburlik - ojizlik belgisidir Maqtanchoqlik Mantanchoq odamlar donolarga kulgi, ahmoqlarga esa hayratomuz pesha, hushomadgo’ylarga osongina o’lja va o’z shuhratparastligining qulidir (F.Bekon) Dimog’dorlik Mayda odamlarda dimog’ katta bo’ladi ((F.Volter) Ayyorlik Ayyorlik juda ham chegaralangan kishilarning hayot tarzidir Yolg’onchilik Irodasiz yurak, farosatsiz aql va buzuq xarakterni yolg’onchilik fosh etadi (F.Bekon) Riyokorlik Xushomadgo’y odamlar surbetlarcha riyokorlikka hurmat bilan qaraydilar (O.Balzak) Xushomadgo’ylik Odamni o’ziga maqtash xushomadgo’ylik belgisidir (Arastu) Ikkyuzlamachilik Faqat pastkash odamgina oldingda maqtab, orqangda g’iybat qiladi (Pifagor) Ezmalik Ezmalik – so’zdagi beodoblikdir Zolimlik Zolimlik – o’zgalar hayotiga qarshi yo’naltirilgan kuchdir Zo’ravonlik O’z so’zini o’tkaza olmagan ojiz odam, kuch va zo’ravonlikka erk beradi Jizzakilik Jizzakilik – o’zini tuta bilmaslik oqibatidir G’azab G’azab – bir muddatlik oshkora nafratdir; nafrat esa – yashirin, doimiy g’azabdir (Sh.Dyuklo) Chiqisha olmaslik Barcha janjallarning o’ziga xos xususiyati – ikkala tomonning zaifligidir (F.Volter) Bekorga va’da berish Asossiz umid berish – insonni erkin nafasdan mahrum etishdir O’z so’zi ustida turmaslik O’zini behurmat qilgan odamgina o’z so’zi ustida turmaydi Bahslashish Bahslashish ko’plarning qo’lidan keladi, oddiygina suhbatlashishini esa kamdan-kam kishi uddalaydi (A.Olkott) O’zini tuta bilmaslik Faqat dushmanlarini yenggan kishi mard bo’lmasdan, o’z xissiyotlari ustidan g’alaba qilgan kishi ham marddir (Demokrit) Jaholat Insonning bittagina zolimi bor, u ham bo’lsa – jaholatdir (V.Gyugo) Shunday qilib, ziddiyatlar yechimida adolatparvarlik mezonlaridan sanalgan - e’tiborni muammoga qarata olish, muammoda shaxslarni ayblamaslik, muammoni aniqlash, muammo mazmunida fikrni jamlash, shaxsga emas, muammoga xujum qilish, o’zgani tinglashga tayyorlik va faol tinglash malakalarini qo’llash, birovning xis-tuyg’ulariga e’tiborli bo’lish, o’z va’dalari va amallariga mas’uliyatli bo’lish kabi qoidalariga rioya etish konflikt yechimini qidirish va uni hal etishga yo’naltirilgan talablardan hisoblanadi. Ana shu talablarga qat’iy bo’ysunush muammoda har ikki tomonning aziyat chekmasdan, hafa bo’lmasdan, o’z insoniy qadriyatlarini saqlagan va o’zga kishi nafsoniyatiga tegmagan tarzda chiqib ketish, muammoni hal etish imkoniyatini beradi. Konflikt yechimida va bo’lib o’tgan voqyea tahlilida umr bo’yi bo’lib o’tgan nizolar va ular tarixini emas, balki kelajakda qanday qilib mazkur nizolar va ular tarixisiz yashashni o’rganish lozim bo’ladi. Konfliktda ortga, tarixga qarab emas, balki oldinga, istiqbolga qarab yashash darkor. Download 1.83 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|