Samarqand davlat universiteti turaev b. X., Nizamov a. N
Download 1.88 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- KIRISH
|
Taqrizchilar:
i.f.d., professor I.Ivvatov, Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti. i.f.n., dotsent B.Bobokulov, Samarqand davlat universiteti i.f.n., dotsent S.L.Alibekova, Samarqand davlat universiteti ISBN 978-9943-7274-4-1 © Samarqand davlat universiteti, 2021 3 KIRISH Iqtisodiy ta`limotlar tarixini barcha ma`lumotli iqtisodchilar o`z vatani tarixini bilganidek bilishi zarur, zero zamonaviy iqtisodchi uchun o`tmishni, bugungi kunni yaxshi tushunish va mo„ayyan darajada kelajakni ko`ra bilishi zarur. Gap Shundaki, tarix qaytariluvchan xususiyatga ega bo`lib, bugungi kunning ijtimoiy- iqtisodiy muammolariga duch kelar ekanmiz, o`tmishda o`xshash holatni topib, uning sabab va mohiyatini tushuna bilishimiz zarur. Xuddi Shunday holat, iqtisodiy ta`limotlar tarixiga ham tegishlidir. O`tmishdagi iqtisodiy holatlar nafaqat takrorlanishi, balki real iqtisodiy hayotda qo`llanilishi mumkin bo`lgan bir paytda, biz iqtisodiy g`oyalarni, ta`limotlarni, qonuniyatlarni ham bilishimiz zarur. Bundan tashqari, ayrim o`xshash iqtisodiy muammolarning nazariy asoslari bilan tanishish, ularni bilish orqali (iqtisodiyotdagi o`xshash asosiy hodisalar unchalik ko`p emas), mo„ayyan nazariy g`oya bilan bog`liq bo`lmagan ijodiy, erkin fikrlash ko`nikmasini hosil qilamiz. Bugungi kunda, iqtisodiy ta`limotlar tarixiga bag`ishlangan ko`plab o`quv adabiyotlari topiladi, Shu sababli biz, mazkur o`quv qo`llanmasini bu adabiyotlar ro`yxatidan nima bilan farq qilishini tushuntira olishga harakat qilamiz. Masalan, MDU “Iqtisodiyo nazariya” kafedrasi professori A.G.Xudokormova tahriri ostidagi chop etilgan o`quv qo`llanmasi yoki Toshkent Davlat iqtisodiyot universiteti professori A.Razzoqov tomonidan tayyorlangan “Iqtisodiy ta`limotlar tarixi” darsligidan farqli o`laroq, bizning o`quv qo`llanmamiz, sodda tilda yozilganligi va hajm jihatdan kichikligi bilan ajralib turadi. Shu sababli, o`quvchilarimizga alohida mavzularni chuqurroq o`rganish uchun yuqorida tilga olingan o`quv qo`llanmalariga murojaat qilishlarini tavsiya etamiz. Bundan tashqari, mazkur o`quv qo`llanmasida iqtisodiy ta`lim tarixi bo`yicha vatanimizda va xorijda nashr etilgan va tarjima qilingan adabiyotlar ro`yxatlari keltirilib, bu holat iqtisodiy ta`limotlar tarixiga oid materiallarning chuqurroq o`zlashtirilishiga yordam beradi. Hajm jihatidan o`rtacha bo`lgan mazkur o`quv qo`llanmasi o`quvchilarga o`tmishda amal qilgan iqtisodiy nazariyalardan eng zarurlarini tanlash imkoniyatini beradi, ammo bunda iqtisodiy ta`limotlar rivojlanishining umumiy mantig`i yo`qotiladi. Fikrimizcha, iqtisodiy g`oyalar tarixi o`rganilishida, iqtisodiy ta`limotlarni rivojlanishi haqida umumiy tasavvurga ega bo`lish ham muhimdir, zero o`tmish yirik iqtisodchilarining aniq nazariyalari, ta`limotlari, o`tmishdagi iqtisodiy jarayonning ichki va tashqi sabablari haqida tushunchalar ham bilim olish borasida muhim ahamiyatga ega. Iqtisodiy ta`limotlarni rivojlanishi qonuniyatlarini o`rganar ekanmiz, zamonaviy iqtisodiy nazariyalarni tushunib olish osonroq kechadi, chunki bu holat har-bir o`quv kursining mo„ayyan intiqosidir. 4 Iqtisodiy ta`limotlar rivojlanishining umumiy mantig`i yo`qotilmasligi uchun, bizning ushbu o`quv qo`llanmamizda iqtisodiy fikrlar tarixi davrlarga ajratilib keltirilgan. Bundan tashqari, har bir davrda iqtisodiy, siyosiy, madaniy va umummilliy omillar haqida ma`lumotlar keltiramiz, ularning o`sha davrdagi iqtisodiy nazariyalarini shakllanishiga ta`siri yoritilgan. Ikkinchidan, iqtisodiy qikrlar tarixini ochib berishda mazkur davri iqtisodiyotining umumiy uslubiy tavsifi, hamda o`sha davrda amal qilgan iqtisodiy nazariyalar maqsadi yo`nalishlari yoritilgan, va Shundan keyingina ularning ba`zi muhim jihatlari ajratilib ko`rsatilgan. O`quv qo`llanmasining tuzilishiga nisbatan bunay yondashuv, fikrimizcha iqtisodiy ta`limotlarni rivojlantirishning umumiy tendentsiyalarini yo`qotilmasligiga olib kelgan. Bundan tashqari o`quv qo`llanmada Markaziy Osiyoda shakllangan va amal qilgan iqtisodiy fikrlar ham berilgan. Bunda biz, jahon iqtisodiyoti fani rivojlanishida mamlakatimizda yashab ijod etgan mutafakkirlar iqtisodiy ta`limotlari o`rni va rolini ochib berish kabi muhim vazifani qo`yganmiz. Har bir mavzu so`ngida o`quvchini o`z-o`zini sinash uchun savollar keltirilgan bo`lib, bu hol mo„ayyan mazmunning asosiy muammolarini chuqurroq o`rganish, keltirilgan materiallarni yana bir bor qayta ishlash imkoniyatini beradi. |
