Samarqand iqtisodiyot va servis instituti bektemirov a. B., Ruzibayeva n. X., Аzimova r. I

YaMM – yalpi milliy mahsulot 
K – YAMMni yaratish uchun qo‗yilgan kapitalning summasi. 
Iqtisodiy samara vaqt funksiyasi hisoblanib, boshlanishida u salbiy ko‗rinishda 
bo‗ladi, chunki qo‗yilgan kapitaldan hali daromad olinmagan bo‗ladi. Vaqt o‗tishi 
bilan kapital qaytimi bo‗lgan sari daromad orta boradi va bu ijobiy natijaga erishiladi, 
ya‘ni qo‗yilgan kapitaldan olingan daromad vaqt o‗tgan sari qo‗yilgan kapital 
miqdoridan orta boradi.

---

234 
Qo‗yilgan kapitaldan olingan daromad vaqt o‗tgan sari qo‗yilgan kapitalga 
tenglashadi. Bu davr investitsiyani qoplash davri deb ataladi. Bu ko‗rsatkich 
iqtisodning ishlab chiqarish sohasiga qo‗yilgan kapital qo‗yilmaning samaradorligini 
ko‗rsatadi. Investitsiyani qoplash davri kichik biznes sohasida 2-3 yil, uzoq muddatli 
qo‗yilmalar esa 10-15 yilgacha davom etadi. Kapital qo‗yilmalarni qoplash davrining 
me‘yorlari degan tushuncha mavjud bo‗lib, bu xalq xo‗jaligi yoki tarmoqlarda 
qo‗yilgan kapital qo‗yilmalarning qoplash davrining o‗rtacha miqdori deb 
tushuniladi. O‗rta hisobda investitsiyani qoplash davri qilib iqtisodda 6-8 yil deb 
qabul qilingan. 
Investitsiyaning milliy daromaddagi hissasi investitsiya normasi deb ataladi. 
Bu quyidagi formula asosida hisoblanadi; 
100


YaMM
YaIS
YaIN
Bu yerda: 
YaIN – yalpi investitsiya normasi 
YaIS – yalpi investitsiya summasi 
Hozirda O‗zbekiston Respublikasi hududida ishlab turgan chet ellik tashkilotlar 
vakolatxonalarining biznesga texnikaviy yordam berish va qo‗llab-quvvatlash 
salohiyatidan to‗liqroq foydalanish imkoniyatlari mavjud. 
Statistik usul yordamida loyiha sifatini, olingan investitsiyaning qaytarish 
muddatini baholash mumkin. Investitsiyani o‗rtacha qoplash muddatini quyidagi 
formula yordamida aniqlash mumkin:
1
0
C
C
U
q

Bu yerda: