Samarqand iqtisodiyot va servis instituti bektemirov a. B., Ruzibayeva n. X., Аzimova r. I

C
0 
– boshlang‗ich korxonaga berilgan investitsiya miqdori,
C
1
– yillik o‗rtacha muomilada bo‗lgan pul miqdori.
Kiritilgan investitsiyalardan qilingan harajat bilan, undan kelgan daromad 
vaqtga bog‗liq ravishda o‗zgarib boradi. Qilingan harajat bilan daromadni investitsiya 
kiritilgan yillar bo‗yicha, investitsiya foizini e‘tiboga olgan holda, taqqoslab borishga 
usuli dinamik usul deyiladi.

---

235 
Har qanday investitsiya loyihasini moliyaviy-iqtisodiy baholash mazmunini 
juda sodda savolga, ya‘ni kelgusidagi pul tushumlari hozirgi qilingan harajatlarni 
qoplaydimi yoki yo‗qmi degan savolga javob topish tashkil etadi. Rivojlangan bozor 
iqtisodiyotiga ega mamlakatlarda investitsiyalarni baholashning turli loyihalarga 
qo‗yilgan mablag‗larning foydaliligini taqqoslashga asoslangan usullari ko‗p 
qo‗llaniladi. Shu nuqtai nazardan qaraganda, investitsiya loyihalari samaradorligini 
baholash uslublari deganda harajatlarning foydaliligi va qoplanishi nuqtai nazaridan 
turli ob‘ektlarga (loyihalarga, tadbirlarga) investitsiya qilishning maqsadga 
muvofiqligini 
aniqlash 
usullari 
tushuniladi. 
Investitsiyalar 
samaradorligini 
aniqlashda, ularning ayrim jihatlarinigina harakterlaydigan alohida ko‗rsatkichlardan 
foydalanish yetarli bo‗lmaydi. Shu sababli investitsiya loyihalari samaradorligini 
baholash uchun bir necha uslublar va ko‗rsatkichlar tizimidan foydalaniladi. 
Investitsiya loyihalarini baholashda besh asosiy uslubdan keng foydalaniladi. 
O‗z navbatida bu uslublarni ikki guruhga aratish mumkin: 
1. Diskontlash konsepsiyasini qo„llashga asoslangan uslublar: 

sof joriy qiymatni aniqlash uslubi;

investitsiyalarning rentabellik darajasini aniqlash uslubi;

ichki foyda me‘yorini aniqlash uslubi.