Samarqand iqtisodiyot va servis instituti hudayberdiev umar

«daromad» bu o‘zining to‘plangan boyliklarini kamaytirmagan holda o‘ziga 
hech qanday moliyaviy majburiyatlarni olmagan holda iste’mol tovarlari va 
xizmatlarini sotib olishi mumkin bo‘lgan maksimal pul summasidan tashkil 
topadi. 
MHTning yana bir yo‘nalishi bu ishlab chiqarish omillarining qiymatni 
yaratishdagi rolini aniqlashga qaratilgan. Avvalgi davrda qiymatni faqat ishchi 
mehnati yaratadi deb qaralgan bo‘lsa, MHT ta’limotiga asosan yer va kapital ham 
xuddi mehnat kabi qiymat yaratishda qatnashadi deb qaraladi. 
MHT yangi standartida barcha xo’jalik yurituvchi subyektlar quyidagi 5 ta
sektorlarga guruhlangan : 
 nomoliyaviy korparatsiyalar sektori (tovar ishlab chiqaruvchi va xizmat 
ko‘rsatuvchilar); 
 moliyaviy muassasalar sektori; 
 davlat muassasalari sektori; 

---

128 
 uy xo‘jaligi sektori; 
 uy xo‘jaligiga xizmat ko‘rsatuvchi notijorat (ijtimoiy) muassasalar sektori; 
 Tashqi iqtisodiy aloqalar sektori. 
Nomoliyaviy korxonalar guruhi turli mulkga (davlat, jamoa, aksioner, xususiy va 
shu kabi) asoslangan korxonalarni o‘z ichiga oladi. Ular mahsulot ishlab chiqaruvchi 
va xizmat ko‘rsatuvchi turli korxonalardir. 
Moliyaviy tashkilotlar guruhiga markaziy va boshqa tijorat banklari, kredit hamda 
sug‘urta muassasalari kiradi. 
«Uy xo‘jaligi» guruhi mustaqil yuridik maqomga ega bo‘lmagan ishlab 
chiqaruvchilarni ya’ni ishchi va xizmatchilarning shaxsiy yordamchi xo‘jaliklari, turli 
xunarmand – kosiblarni o‘z ichiga oladi. 
Uy xo‘jaligiga xizmat ko‘rsatuvchi notijorat (ijtimoiy) tashkilotlar guruhiga fan, 
sog‘liqni saqlash, madaniyat, san’at, dam olish uylari sanatoriylar hamda jamoa 
tashkilotlari kiradi. 
Shunday qilib, MHTda behisob miqdordagi xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarning 
barchasi beshta nisbatan bir xil guruhlarga - sektorlarga birlashtirilgan. MHTda har bir 
sektor uchun andozaviy hisoblamalar yig‘indisidan foydalaniladi va quyidagi 
operatsiyalar: Tovar va xizmatlar ishlab chiqarish, daromadlarni hosil bo‘lishi, 
daromadlarni taqsimlash va qayta taqsimlash, ularni saqlash va jamg‘arish, moliyaviy 
aktivlarni sotib olish va moliyaviy majburiyatlar olish kabilar hisobga olinadi.