Samarqand iqtisodiyot va servis instituti r. S. Amriddinova

Tayanch iboralar: Mexmenxona, mexmonxona industriyasi, qadimgi davr, urta 
davr, yangi davr, xozirga davr, mexmenxonalar xalkaro uyushmasi, kichik mustakil 
mexmonxonalar, “Mexmonxona” (“Otel”) dasturi; joylashtirish xizmati, 
ovkatlantirish xizmati, kushimcha xizmatlar, mexmonxona industriyasining 
asoschilari, mexmonxona texnologiyasi; mexmonxona mahsuli, dunyoning 
g‘aroyib mehmonxonalari. 
 
Mustaqil nazorat qilish uchun topshiriq va savollar: 
1. Mexmonxona industriyasining tarixiy ahamiyati 
2. Xalqaro mexmonxona va restoran tarmoqlarining tashkil topishi, rivojlanish
bosqichlari.
3. Turizm soxasida kichik korxonalar tarmog‘ining ahamiyati.

---


17 
4. Yevropa iqtisodiyoti hamjamiyati mexmonxonalar va restoran milliy 
uyushmalari konferensiyasi (XORTEK) ning turizmda tutgan o‘rni.
5. Mexmonxona industriyasi kompyuter texnologiyalari ahamiyati.
6. Mexmonxonalar texnologiyasi.
7. Xalqaro mexmonxonalarning rivojlanish darajasi. 
8. Dunyoning g‘aroyib mehmonxonalari haqida gapirib bering. 

---


18 
Mavzu 2. Zamonaviy mehmonxonalarning turlari
Reja: 
1. Joylashtirish vositalari va tizimi 
2. Mehmonxonalarni tavsiflovchi belgilar 
3. Mehmonxonalarning funksional vazifasi
 
1. Joylashtirish vositalari va tizimi 
 
Mehmonxona ishining hozirgi rivojlanishi jahon amaliyotida mijozga 
(mehmonxona xizmatlaridan foydalanuvchiga) mazkur xizmatlar bozorlaridagi narx-
navoga qarab ko‘p variantli mehmonxona servisini taklif qiladi. Har yili ommaviy 
axborot vositalari ko‘p sonli mijozlarga mazkur servis turidagi faoliyatning yangi 
shakllari haqida ma’lumot beradi.
Bundan 100 yil oldin joylashtirish korxonalarning faqat ikkita turi mavjud 
bo‘lgan: 
- jamiyatning oliy tabaqasi vakillari uchun hashamatli mehmonxonalar; 
- aholining qolgan qismi uchun karvonsaroylar. 
Vaqtini yo‘lda o‘tkazishga majbur bhlgan odamlarda tanlash imkoniyati 
bo‘lmagan. Bugungi kunda mehmonxona mahsulidan foydalanuvchilarga 
joylashtirish korxonalarining rang-barang shakllari va turlari, chunonchi, iqtisodiy 
klassga mansub bo‘lgan hashamatli otellar va mehmonxonalar, motellar, kempinglar 
va h.k. taklif qilinadi. Har bir odam o‘z didi va puliga qarab hzi uchun ma’qul 
variantni tanlash imkoniyatiga ega.
O‘zbekiston iqtisodiyotida bozor munosabatlari ancha jo‘shqin rivojlanmoqda. 
Bu mehmonxona servisida band bhlgan tijoratchilarga katta imkoniyatlar 
yaratmoqda. O‘zbekiston bilan chet elda mehmonxona ishini tashkil etishdagi keskin 
tafovutlar asta-sekin yo‘qolib bormoqda. O‘zbekiston Respublikasining mehmonxona 
korxonalari mijozlarga xizmat ko‘rsatish saviyasini, nomerlarning shinamligi va 
qulayligi darajasini, xizmat ko‘rsatuvchi xodimlarning malakasini izchil oshirib 
bormoqdalar.
Mehmonxona servisi korxonalarining rang-barangligi, shuningdek vaqti-vaqti 
bilan mehmonxona xizmati yangi-yangi turlarining paydo bo‘lishi joylashtirish 
korxonalari tasnifi va tipologiyasini ancha shartli qilib qo‘yadi. 24-jadvalda 
dunyoning aksariyat davlatlariga xos bo‘lgan 7 har xil toifa bo‘yicha mehmonxona 
korxonalari 9 turining solishtirma tavsifi berilgan.
Zamonaviy korxonalar vazifasiga, sig‘imiga, qavatlariga, konstruksiyasining 
tipiga, shinamlik darajasiga, foydalanish rejimiga (yillik, mavsumiy), joylashgan 
yeriga (shahar, kurort va h.k.), ular nima maqsadga mo‘ljallanganligiga, oziq-ovqat 
bilan ta’minlanganligiga, narx-navo darajasiga qarab farqlanadi. Loyihalash paytida 
bu omillarning barchasi hisobga olinadi va mehmonxona xonalarining tarkibiga, 
binoning 
memorlik-tarx 
tuzilishiga va shu kabilarga ta’sir ko‘rsatadi. 
Mehmonxonalarni tavsiflovchi asosiy belgilar: ularning sig‘imi, necha qavatdan 
iboratligi, vazifasi va shinamlik darajasi.

---


19