Samarqand iqtisodiyot va servis instituti u. Xudayberdiev, A. N. Xoliqulov, S. A. Babanazarova

Y
i
 = U (x
i
) 
bu yerda: Y
i
 - natijaviy belgi; 
x
i
 - omil belgisi; 
U (x
i
) - bu belgilarning ma’lum funksional bog‘lanishidir. 
Funksional bog‘lanishlarni to‘liq, aniq, “qattiq” bog‘lanishlar 
deyiladi. Funksional bog‘lanishlar matematika, fizika va boshqa tabiiy 
fanlar tomonidan o‘rganiladi. 
Misol: kuchli yomg‘ir yog‘sa, sel keldi. Tabiatda bo‘ladigan sel 
ketish xodisasiga, faqat kuchli yomg‘ir yog‘ishdir (bir omil belgi sabab). 
Funksional bog‘lanishlar turli - tuman bo‘lib, ijtimoiy - iqtisodiy 
faoliyatda amaliy jihatdan uchramaydi. Odatda omil belgining aniq 
qiymatiga natijaviy belgining bir qancha turli qiymatlari to‘g‘ri keladi. 

---

114 
Bunday bog‘lanish statistikada korrelyatsion (correlatio - lat - 
narsalarning o‘zaro nisbatini anglatadi) bog‘lanish deb aytiladi. Ularning 
harakterli xususiyati shundaki, natijaga ta’sir qiluvchi barcha 
omillarning to‘liq ro’yxatini aniqlash qiyin, faqatgina formula 
yordamida korrelyasion bog‘lanishlarning faqat taxminiy ifodalarini 
yozish mumkin, xolos. Korrelyatsion bog‘lanishni quyidagi tenglama 
bilan ifodalash mumkin:
 
Y
i
 = U(x
i
) + E
i
 
 
bu yerda: U(x
i
) – hisobga olingan ma’lum omil belgilar ta’siri ostida 
shakllangan natija belgining bir qismidir. E
i
- ikkinchi darajali va 
tasodifiy omillar ta’sirida yuz beradigan natija belgisini bir qismidir.