Samarqand iqtisodiyot va servis instituti u. Xudayberdiev, A. N. Xoliqulov, S. A. Babanazarova

7 - Masala. Yil mobaynida shaharda qonunbuzarlikka yo‘l 
qo‘ygan 5000 kishidan 500 tasi mexaniq tanlash usuli yordamida tanlab 
olinib o‘rganib chiqildi. Tekshirishlar shuni ko‘rsatdiki 300 ta 
qonunbuzar shaxs nosog‘lom oilaviy sharoitda tarbiyalangani ma’lum 

---

110 
bo‘ldi. 0,997 ehtimollik bilan butun to‘plam uchun nosog‘lom sharoitda 
katta bo‘lgan qonunbuzarlar salmog‘i o‘zgarish chegaralari aniqlansin. 
8 - Masala. To‘qimachilik fabrikasida 6000 ta to‘quvchi ishlaydi. 
Ishlab chiqarish vazifasini bajarilishini aniqlash uchun tasodifiy 
takrorsiz tanlash ko‘zda tutilgan. 
Birlamchi tekshirish natijasida kunlik gazlama ishlab chiqarish o‘rtacha 
kvadratik tafovuti 25 metrni tashkil qildi. 0,954 ehtimollik bilan 
tanlanma kuzatish xatosi 5- metrdan oshmasligi uchun, tanlanmaning 
zaruriy miqdori qancha bo‘lishi zarur? 
9 - Masala. A shaharida 10 ming oila yashaydi. Mexaniq tanlash 
usuli bilan oilada uchta va undan ortiq bola bo‘lgan oilalar salmog‘ini 
aniqlash maqsad qilib qo‘yilgan 0,954 ehtimollik bilan tanlanmaning 
xatosi 0,02 dan oshmasligi uchun, tanlanmaning hajmi qanday bo‘lishi 
kerak, agar oldingi tekshirishlar natijasida dispersiya 0,2 ga teng bo‘lgan 
bo‘lsa? 
10 - Masala. Mashinasozlik zavodida 5000 ta ishchi ishlaydi. 
Tasodifiy takrorsiz usul yordamida 200 ta ishchining malakasi o‘rganildi 
va quyidagi ma’lumotlar olindi: 
Ishchilar malakasi (tariflar 
razryadi)
1 
2 
3 
4 
5 
6 
Ishchilar soni, kishi 
10 30 
40 
70 
30 
20 
0,997 ehtimollik bilan zavod ishchilarining o‘rtacha tarif razryadi 
o‘zgarish chegaralari aniqlansin. 
“Statistik tadqiqotlarda tanlab kuzatishning qo`llanilishi” bobi 
bo‘yicha TESTLAR.