Samarqand iqtisodiyot va servis instituti u. Xudayberdiev, A. N. Xoliqulov, S. A. Babanazarova

7. Tipik tanlash usulidan qanday hollarda foydalaniladi? 
A. 
Bosh to‘plam birliklarini teng ikkita tipik guruhlarga bo‘lish 
imkoniyati mavjud bo‘lgan hollarda. 
B. 
Bosh to‘plam birliklarini bir nechta tipik guruhlarga ajratish 

---

112 
imkoniyati mavjud bo‘lgan hollarda. 
C. 
Bosh to‘plam birliklarini miqdori nihoyatda ko‘p bo‘lgan 
hollarda. 
D. 
Barcha javoblar to‘g‘ri. 
8. Uya (seriya) li tanlab kuzatish usulini qo‘lash qaysi xolarda 
qulay? 
A. 
Kattaroq guruhlarga birlashtirilgan to‘plam birliklari uchun ; 
B. 
Kichikroq guruhlarga birlashtirilgan to‘plam birliklari uchun; 
C. 
O‘rtacharoq guruhlarga birlashtirilgan to‘plam birliklari 
uchun ; 
D. 
Barcha javoblar to‘g‘ri ; 
9. Tanlab kuzatish usulining qo‘lanilishida zaruriy tanlama 
to‘plam hajmini aniqlashni qanday ahamiyati bor? 
A. 
Yo‘l qo‘yilishi mumkun bo‘lgan xatoni chegaralash imkonini 
beradi
B. 
Yo‘l qo‘yilishi mumkun bo‘lgan xatoni aniqlash imkoni 
beradi; 
C. 
Yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan xatoni belgilash imkonini 
beradi; 
D. 
Barcha javoblar to‘g‘ri; 
10. Olingan natijallarni bosh to‘plam yoyish tanlab kuzatish 
usulining qaysi bosqichidir? 
A. 
Boshlang‘ich bosqichdir; 
B. 
Eng so‘ngi bosqichdir; 
C. 
Hech qanday bosqich emas; 
D. 
Barcha javoblar to‘g‘ri; 
 
 
 

---

113 
VII BOB. XODISALAR O`RTASIDAGI BOG`LANISHLARNI 
STATISTIK O`RGANISH 
7.1. Xodisalar o‘rtasidagi bog‘lanishlarning turlari, shakllari va 
bog‘lanishlarni o‘rganishning asosiy usullari 
Tabiat va jamiatdagi barcha hodisalar va jarayonlar bir - biri bilan 
uzviy ravishda bog‘langan bo‘lib, bu hodisa va jarayonlardan birining 
o‘zgarishi, albatda ikkinchisining o‘zgarishiga olib keladi. 
Statistikada bir xodisa-jarayonga ta’sir etib, o‘zgartiruvchi belgini 
omil belgi, uning ta’sirida o‘zgaruvchi hodisani natijaviy belgi deyiladi. 
Belgilar o‘rtasidagi bog‘lanishlarning xarakteriga qarab funksional 
va korrelyatsion bog‘lanishlarga bulinadi. 
Bog‘lanishlar yo‘nalishiga qarab esa, to‘g‘ri va teskari 
bog‘lanishlarga bo‘linadi. Analitik ifodalarning ko‘rinishlariga qarab 
bog‘lanishlar to‘g‘ri chiziqli bog‘lanishlarga va egri chiziqli 
bog‘lanishlarga bo‘linadi. 
Bir o‘zgaruvchan belgining har bir qiymatiga boshqa o‘zgaruvchan 
belgining aniq bitta qiymati mos keluvchi bog‘lanishlarga funksional 
bog‘lanishlar deb aytiladi. Funksional belgilarning eng muhim 
xususiyati shundaki, bunday bog‘lanishlarda barcha omillarning to‘liq 
ro‘yxatini, ularning natijaviy belgi bilan bog‘lanishini to‘liq ifodalovchi 
tenglamasini yozish mumkin.
Funksional bog‘lanishlarni sxematik tarzda quyidagi tenglama 
bilan ifodalash mumkin: