Samarqand iqtisodiyot va servis instituti u. Xudayberdiev, A. N. Xoliqulov, S. A. Babanazarova

Hududiy iqtisodiy indekslar. Iqtisodiy indekslar yordami bilan 
voqea hodisalarning nafaqat davr (zamon) mobaynida o‘zgarishi 
taqqoslanadi, balki hududlar (makon) bo‘yicha ham taqqoslab 
o‘rganiladi. Voqea hodisalarning hududlar bo‘yicha taqqoslanishi ya’ni 

---

158 
bir hudud iqtisodiy ko‘rsatkichining shu davrdagi ikkinchi bir hudud 
iqtisodiy ko‘rsatkichiga nisbati hududiy indekslar deb ataladi. Hududiy 
indekslar ham ikki turga :Alohida (yakka) va umumiy ko‘rinishda 
bo‘ladi.
Alohida hududiy indekslarda bir davrdagi bir xil voqea hodisaning 
bir hududdagi ko‘rsatkichi ikkinchi hudud ko‘rsatkichiga bo‘lib topiladi
 
Alohida hududiy indekslar 
T/r 
Indeks turlari 
Hududlar 
Alohida hududiy 
Indekslar 
A 
B 
1 
Fizik 
hajm 
indeksi 
q
A 
q
B 
i
q
= q
A
:q
B
yoki 
i
q
= q
B
:q
A
2 
Baho indeksi 
p
A 
p
B 
i
p
= p
A
:p
B
yoki 
i
p
= p
B
:p
A 
3 
Tannarx indeksi 
z
A 
z
B 
i
z
= z
A
:z
B
yoki 
i
z
= z
B
:z
A
4 
Mehnat 
unumdorligi 
indeksi 
V
A 
V
B 
i
v
= v
A
:v
B
yoki 
i
v
= v
B
:v
A
Alohida iqtisodiy indekslar amaliyotda ko‘p ishlatiladi. Misol:Bir 
tumanda joriy davrda bir fermerning paxta hosildorligi gektariga 36 st, 
ikkinchi fermerniki esa 28 st; Bir joydagi go‘sht do‘konida 1kg mol 
go‘shtining narxi 26000 so‘m, ikkinchi joyda esa 28000 so‘m. Umumiy 
hududiy indekslar qo‘llanilganda vazn o‘rganish maqsadidan kelib 
chiqadi bunda vazn biror bir hudud yoki hudud bo‘yicha (viloyat, 
mamlakat) o‘rtacha ko‘rsatkichi qabul qilinishi mumkin
1.Narx umumiy indeksi:


=
A
B
A
p
q
P
PAq
J
2.Fizik hajm (miqdor) umumiy indeksi: 


=
A
B
A
A
q
P
q
P
q
J
3.Tannarx umumiy indeksi: 


=
A
B
A
A
z
q
z
q
z
J

---

159 
4.Vaqt sarfi umumiy indeksi: 


=
A
B
A
A
t
q
t
q
t
J
5.Mehnat unumdorligi umumiy indeksi: 
;
:




=
B
B
B
A
A
A
v
t
P
q
t
P
q
J