Samarqand iqtisodiyot va servis instituti u. Xudayberdiev, A. N. Xoliqulov, S. A. Babanazarova

 
11.5. Xodimlarning ish vaqti ko‘rsatkichlari statistikasi 
Korxonalarda xodimlar soni va ularning harakatini statistik 
o‘rganish bilan birga, xodimlarning ish vaqtidan foydalanishini ham har 
tomonlama o‘rganadi. Bunda quyidagi ko‘rsatkichlar qo‘llaniladi: 
Kalendar ish vaqti fondi – bir yil (oy, chorak) – 365 kelendar kun 
hisoblanib, korxonadagi xodimlar soniga ko‘paytirib topiladi.Misol: 
Korxonada 100 kishi ishlaydi. Demak,bir yilik kalendar ish vaqti fondi 
100x365= 36500 kishi-kunlardan iborat. 
Tabel ish vaqti fondi – bu kalendar ish vaqtidan dam olish va 
bayram kunlarini chiqarib tashlanganiga teng. Demak 365 kundan dam 
olish kunlarini (taxminan – 52 kun) va bayram kunlarini (9 kun) ayirib 
tashlasak 304 kunga teng bo‘ladi.Misolimizdagi bo’yicha korxonaning 
bir yilik tabel ish vaqti fondi=100x304=30400 kishi-kun bo’ladi. 
Albatta korxona xodimlari ta’til olish huquqiga ega. Demak tabel 
ish vaqtidan xodimlarning o‘rtacha ta’til kunlarini chiqarib tashlasak 

---

208 
maksimal imkoniyatli ish vaqti kelib, uni xodimlar soniga ko‘paytirsak 
maksimal imkoniyatli ish vaqti fondi kelib chiqadi.Xodimlar bir yilda 
o’rtacha 279 kun ishlasa, misolimizdagi korxona xodimlarining 
maksimal imkoniyatli ish vaqti fondi= 100kishi x 279kun = 27900 kishi 
kun bo’ladi. 
Xodimlarning ish vaqti mehnat qilishning me’yori bo‘lib, ishlagan 
kishi-soat yoki ishlangan kishi-kunlarda ifodalanadi. Ishlangan kishi-
soatlar vaqtni aniqroq belgilab, unda soatlab bo‘sh turishlar (turli 
sabablarga ko‘ra-xomashyo yetishmasligi, elektr energiya yo‘qligi va 
shu kabilar), ishga kech kelish yoki erta ketish soatlari kiritilmaydi. 
Korxonadagi mavjud ma’lumotlardan foydalanib, yuqoridagi ish 
vaqti fondlardan foydalanish ko‘rsatkichlarini hisoblash mumkin. 
Kalendar ish vaqti fondidan foydalanish koeffitsienti (KIVF) 
ishlangan kishi kunlarni kalendar ish vaqti fondiga bo‘lib topiladi. 
Tabel ish vaqtidan foydalanish koeffitsienti (TIVF) ishlangan kishi 
kunlarni tabel ish vaqti fondiga bo‘lib topiladi. 
Maksimal imkoniyatli ish vaqtidan foydalanish koeffitsienti
(MIVF) xaqiqiy ishlangan kishi/kunlarni maksimal imkoniyatli ish vaqti 
fondiga bo‘lib topiladi. Bu ko‘rsatkichlar ichida maksimal imkoniyatli 
ish vaqti fondidan foydalanish koeffitsienti muhimroqdir.