Samarqand iqtisodiyot va servis instituti u. Xudayberdiev, A. N. Xoliqulov, S. A. Babanazarova

7.3. Regressiya tenglamasi statistik bog‘lanishlar analitik 
ifodasining asosiy shakli 
Regressiya tenglamasi statistik bog‘lanishni ifodalaydi, ya’ni bu 
tenglama У belgining o‘rtacha darajasining o‘zgarishiga x belgining 
o‘zgarishi ta’siri ostida o‘zgarishini ifodalaydi.
Bu omil belgining turli qiymatlarida natija belgining guruh 
o‘rtachalarining matematik kutishini aniqlab beradi. 
To‘g‘ri chiziqli bog‘lanish mavjud bo‘lganda natijaviy belgi omil 
belgi ta’sirida bir tekis o‘zgaradi. Regressiya tenglamasi quyidagi 
ko‘rinishga ega bo‘ladi: 
У
x
 = a
0
 + a
1
x 
Bu yerda У
x
- natijaviy belgining tekislangan qiymati (o‘zgaruvchan 
o‘rtacha). 
To‘g‘ri chiziqli bog‘lanish tenglamasi keng ko‘lamda qo‘llaniladi, 
uning parametrlarini aniqlash va ularni ishlatish oson, lekin haqiqatda 

---

117 
chiziqli bog‘lanish kam uchraydi. Shu sababli to‘g‘ri chiziqli 
bog‘lanishni tanlash oddiy emperik usul sifatida qaraladi.
Agarda emperik ma’lumotlar omil belgining ko‘payishi natijaviy 
belgining tezroq o‘tishiga olib kelsa, regressiya tenglamasi sifatida 
ikkinchi tartibli parabola tenglamasi olinadi.
Tenglama quyidagi ko‘rinishga ega
 
У
x
 = a
0
 + a
1
x + a
2
x
2 
Hodisalar o‘rtasidagi ya’ni omil belgi va natijaviy belgi o‘rtasidagi 
teskari bog‘lanishda. Giperbola tenglmasi qo‘llanadi: 
х
а
а
У
x
1
1
0
+
=