Sanoat ekologiyasi

расм. Экотизимнинг олти турдан иборат трофик тармоғи



Барқарорлик ва хилма-хиллик. Шундай уринишлар мавжудки, улар барқарорликни хилма-хилликнинг ўлчови сифатида кўриб чиқадилар. Тўсқинликлар стресс таъсирлар сифатида.Экотизим барқарорликни асослаш кейинги илмий асосларини талаб этади. Бизда ҳозир инсон фаолияти стресс тўсқинликлар манбаи ҳисобланади. Масалан: Саноат оқар сувлари кучли стресс фактори ҳисобланади. Баъзи бир организмлар сувнинг оз миқдордаги ўзгаришларини ҳам кўтара олмайди ва ҳалок бўладилар. Биологик кўпайишнинг асосий ўзгаришлари сувда эриган кислороднинг миқдори билан боғлиқ. Сувдаги ҳаёт тарзи учун энг ноқулайи анаэробдир. (Кислороддан ажратилган муҳит). Сувда эриган О2 концентрациям оз миқдорда камайса ҳам балиқлар ҳалок бўладилар. Тубнинг лойқаланиши туфайли кўпгина бентос организмлари яшаш муҳитидан ажралиб қоладилар. Сув ўсимлкларини сони ҳам камаяди, чунки улар балчиқланган жойда яшай олмайдилар. Сувнинг лойқаланиши туфайли сузувчи ўсимлик ва ҳайвонлар ҳалок бўладилар.



3.2 расм. Гомеостатик плато (Ю.Одум бўйича, 1975)


Атроф муҳит ифлосланишининг биологик индикаторларини апробионтлар-бу бир турга мансуб зотлар гуруҳи ёки туркуми бўлиши мумкин. Масалан, тоза сувда яшовчи организмларга қуйидагилар киради: яшил сувутлари, ҳашоратлардан веснянка... Лойқаланган сувда эса қисқичбақа, ниначи, шиллиққурт ва ҳоказо. Жуда ифлос сувда эса бактериялар, яшил сув ўтлари, замбуруғлар, балчиқ чувалчанги, қизил рангли чувалчанглар яшайдилар.


3.3. Барқарорлик турлари. резистент барқарорлиги-бузилишларига қаршилик кўрсата олади. Эгилувчан барқарорлик - бу системанинг бузилишидан сўнг тезда ўз тузилиш ва функцияларини тиклаб олиш. Барқарорлик тушунчаси Голе концепция асосини ташкил этади. Го - бу кўпайиш қобилияти ёки ўзгарувчан муҳит шароитида барқарор динамик тенгликни таъминлайди.

2. 
   расм. Резистентлик ва қайишқоқ барқарорлик (Ю.Одум буйича, 1986, узгартиришлар билан)