Sapayeva, Z. J. G'Ulomova oziq-ovqat texnologiyasi asoslari

186

Quritish, joylash, saqlash

6.2-rasm. Shakar ishlab chiqarish namunaviy texnologik sxemasi.


187




shina qum va toshuchlagichlar bilan ta’mmlangan. Lavlagini yuvish uchun boshqa samarali ishlaydigan mashinalardan ham foydalanish mumkin.
Tozalangan lavlagi cho‘michli yoki lentali transportyor bilan korxonaning yuqoridagi xonalariga chiqariladi va u yerda metall aralashmalardan tozalanadi va tarozilarda tortiladi.
Lavlagini strujka shaklida to'grash. Saxaroza lavlagidan diffuzion usulda chiqarib olinadi. Buning uchun lavlagi novsimon, plastinasimon va boshqa shakllarda yupqa to‘g‘raladi. Strujkaning sifati 100 gramining metrlarda ifodalangan uzunligi bilan baholanadi. Uzluksiz ishlaydigan diffuzion apparatlarda, 100 gramining uzunligi 9-15 metr boigan strujkadan foydalaniladi. Strujkaning sifati diffuzion sharbat olishda muhim ahamiyatga ega, shuning uchun yaroqsiz strujkaning miqdori 3 % dan oshmasligi kerak.
Lavlagini strujkaga to‘g‘rash uchun markazdan qochma, diskli yoki barabanli lavlagi kesuvclii mashinalar qoilaniladi.
Diffuzion sharbat olish diffuziya hodisasiga asoslangan boiib, Fuk qonuniga asoslanadi. Bu qonun ekstraksiyalanuvchi modda S va jarayonning asosiy parametrlari orasidagi bogliqlikni o‘rnatadi:
S = DF — x,
X
bu yerda: D-diffuziyalanuvchi modda molekulasining olchamiga bogiiq, koeffitsiyent; F-qatlamning yuzasi; C-c-konsentratsiyalarning farqi; x-qatlamning qalinligi; x- diffuziya davomiyligi.
Amalda barcha bu kattaliklar tabiiy chegaralarga ega. Masalan, 100 kg strujkadan chiqariladigan sharbatning miqdori 100-125 kg ni tashkil etadi. Qandsizlashtirish uchun suv miqdorini oshirganda, ya’ni konsentratsiyalar farqini oshirganda, sharbatni keyingi buglatishda yoqilgl va elektr energiyasi sarfi ortadi, bu esa iqtisodiy nuqtayi nazardan ma’qul emas. Qandsizlashtirishning davomiyligi x, strujkaning parametrlari F, x foydalaniladigan diffuzion apparatlarning konstruktiv xususiyatlari bilan bogiiq. Masalan, diffuzilashning davomiyligi uzluksiz ishlaydigan apparatlarda qo‘pol strujkalarni ishlatilganda 70-80 minutni tashkil etadi, diffuziya temperaturasi esa 75 °C dan oshmasligi kerak, chunki uning oshishi natijasida strujka kuchsiz yumshab, elak teshikchalarini yopib qo‘yadi.
Hozirgi vaqtda qandlavlagidan saxarozani ekstraksiyalash uzluksiz ishlaydigan apparatlarda 6.3-rasmda tasvirlangan sxema bo'yicha amalga oshiriladi.