Savol Javob

STRESS TURLARI

Ba’zi holatlarda «stress» ning ta’rifi qo’zg’atuvchining o’ziga tegishlidir. Masalan, jismoniy — bu kuchli sovuq yoki chidab bo’lmaydigan issiqlik, atmosfera bosimining pasayishi yoki oshishi.
Kimyoviy stress tushunchasi ostida barcha toksik moddalarning ta’siri tushuniladi.
Ruhiy stress o’ta salbiy yoki ijobiy his-tuyg’ular natijasi bo’lishi mumkin.
Jarohatlar, virusli kasalliklar, mushaklarning ortiqcha yuklanishi — biologik stressdir.

Eustress va distress.	Eustresslar («foydali» stresslar). Muvaffaqiyatli yashash uchun har birimiz stressning biroz miqdoriga muhtojmiz. Bu bizning rivojlanishimizning asosiy omili. Bu holatni «uyg’onish reaktsiyasi» deb atash mumkin. Bu uyqudan uyg’onish kabidir. Ertalab ishlashga borish uchun avvalo yotoqdan turish va uyg’onishingiz kerak. Ish faolligiga erishish uchun sizga turtki — kichik dozada adrenalin kerak. Eustress aynan shu vazifalarni bajaradi. Distresslar (zararli stresslar) keskin zo’riqishlarda yuzaga keladi. Stressning aynan shu turi barcha tushunadigan stressni ifodalaydi.
Emotsional stress va shaxs xususiyatlarining bog‘liqligi	Emotsional stress-tananing tashqi muhitning patogen ta'siriga o'ziga xos bo'lmagan adaptiv reaktsiyalarining keskinligi, haddan tashqari kuch yoki uzoq muddatli salbiy his-tuyg'ular vositachiligida. Hissiy tajriba ko'plab adaptiv fiziologik reaktsiyalarning asosini tashkil etadi, bu esa organizmga ziddiyatli vaziyatlarni engish uchun zaxira imkoniyatlarini safarbar qilish orqali imkon beradi. Muayyan sharoitlarda hissiy stress nevrozlar, gormonal disfunktsiyalar, shuningdek yurak – qon tomir, ovqat hazm qilish va boshqa tizimlardagi patologik o'zgarishlarga olib kelishi mumkin. Hissiy stress insonning aqliy faoliyatining hissiy tomoni sohasidagi birlamchi o'zgarishlarga asoslanadi. Salbiy his-tuyg'ular uzoq muddatli ta'sir, miya neyronlarining kimyoviy sezgirligining o'zgarishi bilan ajralib turishi ko'rsatilgan. Natijada, hissiy qo'zg'alish miya tuzilmalarini va turli xil somatovegetativ jarayonlarni doimiy ravishda faollashtirish qobiliyatiga ega bo'ladi va agar u orqali tanada tegishli zaif aloqa mavjud bo'lsa, u miya funktsiyalariga ham, individual somatik yoki vegetativ funktsiyalarni amalga oshirishga ham patogen ta'sir ko'rsatishi mumkin.