Schyot tizimi va ikkiyoqlama yozuv

Kredit
Asosiy va aylanma-mablag’lar sarfi (chiqib ketishi yoki debetorlik qarzning) uzili
Asosiy passiv schyotlarning ta’rifi 
Aylanma-fondning kamayishi
(korxonadan ilgari unga berilgan
mablag’larning olib qo’yilishi),
moliyalashning hisobdan chiqarilishi
(undan foydalanish natijasida), korxona
majburiyatlari yoki qarzlarning
kamayishi (uzilishi)
Boshlang’ich qoldiq-korxonaning
mavjud fondi, olgan moliyaviy,
majburiyatlari yoki qarzi. Aylanma
(oborot)-korxona fondining ko’payishi
(ushbu
korxonaga qo’shimcha
quyilmalar, fondga ajratmalar),
majburiyatlar yoki qarzlarning
ko’payishi
Kredit oxirgi qoldiq
3.3. KALKULYATSIYA SCHYOTLARI
Kalkulyatsiya schyotlari xo’jalik mablag’lari - kelib tushgan materiallar, bajarilgan
ishlar va xizmatlar tannarxini aniqlash uchun xizmat qiladi.
Tannarxni hisoblab chiqishga yordam beradigan hisob-kitob kalkulyatsiya deb
nomlanadi. Shundan kelib chiqib, kalkulyatsiyani tuzish uchun kerakli
ma’lumotlarga ega bo’lgan schyotlar kalkulyatsiya schyotlari deb ataladi. Tannarx

---

---

kalkulyatsiyalanadigan ob’ektga tegishli bo’lgan chiqimlarni ushbu schyotlarning

debetida yig’ish yo’li bilan hisoblab chiqiladi, chunki bu chiqimlar summalari
mazkur jarayonda (masalan, xizmat ko’rsatish jarayonida) sarflangan mablag’lardir.
Shuning uchun kalkulyatsiya schyotlari aktiv hisoblanadi.
Kalkulyatsiya schyotlarining tuzilishi «Asosiy ishlab chiqarish» schyotining
misolida ko’rib chiqamiz.
«Asosiy ishlab chiqarish» schyoti
D-t
K-t
1) 21000
2) 30000
3) 2400
4) 9500
5) 450
10) 45000
Aylanma 67500
Aylanma 45000
Qoldiq 22500
Bu schyotning debitida keltirilgan 5 ta xo’jalik muomalalari mahsulot ishlab
chiqarish uchun sarflangan turli xarajatlarini anglatadi, 6 muomalaning summasi
(bajarilgan xizmatlar haqiqiy tannarxining hisobdan chiqarilishi) 45000 so’mga teng
deb faraz qilaylik. Unda «Asosiy ishlab chiqarish» schyoti quyidagicha ko’rinishga
ega bo’ladi.
«Asosiy ishlab chiqarish» schyotining debetida xizmatlar tannarxi kelib chiqadigan
barcha chiqimlar yig’iladi. Uning kreditidan u yoki boshqa kompaniyalarga
ko’rsatilgan xizmatlarning haqiqiy tannarxi hisobidan chiqariladi. Bu schyotdagi
qoldiq faqat debetli bo’ladi va tugallanmagan mahsulotga qilingan xarajatlarni, ya’ni
tugallanmagan ishlab chiqarish tannarxini anglatadi.
Kalkulyatsiya schetlar tarkibiga 2010 «Asosiy ishlab chiqarish» schyotidan tashqari
0800
«Kapital qo’yilma sotib olish», 2310 «Yordamchi ishlab chiqarish», 2610 «Ishlab
chiqarishdagi brak», 2710 «Xizmat ko’rsatuvchi xo’jaliklar» schetlari kiradi.