Ш. А. Абдуллаева

Таълим жараёни 
Ы=итувчи 
Талаба 
билим бериш билим олиш

---

87 
Ўқитувчининг фаолияти туфайли таълим пухта ўйлаб чиқилган мақсад, 
мазмун ва дастурлар асосида олиб бориладиган жараёнга айланиб, кутилган 
натижаларни беради. Ўқитувчининг фаолияти ўқув материалларини баён 
қилишдан, 
ўқувчиларда 
фанга 
қизиқишни 
таркиб 
топтиришдан, 
ўқувчиларнинг мустақил машғулотларига ўқув раҳбарлик қилишдан, 
уларнинг билим, кўникмаларини текшириш, ўқув ишларига мойиллигини 
уйғотиш, рағбарлантириш, билим даражалари холис баҳолашдан иборатдир. 
Ўқитувчининг фаолияти таълим жараёнининг ташқи томонини ташкил 
қилади, чунки у ўқитади, таълим беради. Ўқитиш жараёнининг иккинчи 
томони ўқувчи фаолияти бўлиб, у таълимнинг ички жараёнини ташкил 
қилади, чунки у ўқитувчи берган билимни ўқиб, фан материалларини 
ўзлаштириб олади. Илмий билимларни эгаллаш-муайян фанлар ўртасида 
боғланишларни идрок қилиш, уларни изоҳлай билиш, мустақил равиш 
умумлаштириш, хулосалар чиқариш демакдир. Ўқиш жараёнида инсоният 
эришган барча билимларни ўрганиш керак, деган хулоса келиб чиқмайди. 
Таълим жараёнида фаннинг энг зарурий, энг муҳимлари-асоси ўрганилади. 
Ўқитувчи ўқувчи – талабанинг билиш фаолиятларини ташкил қилиш 
мақсадида ўқув ишларни олиб борар экан, аввало таълим жараёни орқали уч 
вазифани, яъни билим бериш орқали уч мақсадга ҳал қилиш лозимлигини 
унутмаслиги керак. Бу мақсадлар ўқитувчи ва ўқувчилар фаолиятини 
бирлаштиради (2-чизмага қаранг).