Ш. А. Абдуллаева

Маориф ва педагогика тарихи фан ва ўқув предмети сифатида 
Педагогика тарихи қадим замонлардан тортиб то ҳозирги кунгача 
бўлган турли тарихий даврларда тарбия, мактаб ва педагогика 
назарияларининг тараққиётини даврлар талаби асосида ўрганиб келади. 
Педагогика тарихи ижтимоий фан бўлиб, унинг методологик асос ёш 
авлодни тарбиялаш анъаналарини, жамиятнинг тараққиёт босқичларидаги 
ўқитиш ва камол топтириш тизимларини, уларнинг қонун-қоидаларини, 
қомусий мутафаккирлар, маърифатпарварлар адиблар ва педагогларнинг 
таълим-тарбия, маърифатга доир ғояларини ва уларнинг ривожланишини 
мукаммал ўрганадиган фандир. 
Педагогика тарихини ўқув курс сифатида Олий педагогика ўқув 
юртларида ўрганиш бўлажак ўқитувчиларни тайёрлашда алоҳида аҳамиятга 
эга. Педагогика тарихи фанини ўрганиш –кишилик жамияти тараққиёти 
йўлидаги тарбия пиллапояларининг тажрибаларига суянган ҳолда ҳар бир 
ўқитувчида педагогик маданият ва уларга муносабат билдириш каби 
малакаларни шакллантиради. 
Педагогика тарихи курси талабанинг умумпедагогик билим 
даражасини кенгайтиради, педагогик меросимизга тўғри муносабатда 
бўлишга имкон беради, таълим ва тарбия назарияси ва амалиёти, тарбия ва 
таълим, унинг ривожланиш жараёни, жамиятнинг сотсиал иқтисодий 
ривожланиши ва ҳар бир тарихий босқичда илмий билимлар даражаси билан 
боғлиқлиги тўғрисида аниқ тасаввур ҳосил қилади. Бўлажак ўқитувчи 
педагогика тарихи курсини ўргана бориб, бошқа психология –педагогика 
1
И.А.Каримов. Жамиятимиз мафкураси хал=ни-хал=, миллатни-миллат =илишга хизмат 
этсин. Баркамол авлод орзуси. Т. «Сщар=», 1999 й. 36-37 б. 

---

137 
туркумидаги ўқув фанлари каби педагогик тушунчалар юзасидан фикр 
юритишга ҳамда уларнинг моҳиятини тушунишга ҳам ўргана боради. 
Педагогика тарихи бўлажак ўқувчиларга билим берибгина қолмай, 
миллий ихтиёр ва ғурур ҳиссини ҳам тарбиялайди. 
Умуман педагогикамиз тарихини ўрганиш миллатмиз тарихини 
ўрганиш билан узвий боғлиқдир. Ёш авлодни тарбиялаш ва уларни ўқитиш 
назарияси билан амалиётнинг қандай тараққий қилиб кетганлигини билмай 
туриб, ёшларни ҳар томонлама комил инсон қилиб тарбиялаш масалаларини 
илмий равишда ҳал этиб бўлмайди. 
Энг қадимги маънавий бойликларни ўрганишда педагогика тарихи уч 
асосий манбага таянади, булар қуйидагилар: 
Педагогика тарихи учун ҳукуматимизнинг таълим-тарбияга эга. +онун 
ва 
қарорлари, 
Президентимиз 
И.А.Каримовнинг 
асарлари, 
илғор 
олимларимизнинг педагогик ижодлари, таълим-тарбияга оид кундалик 
матбуот материаллари ҳам муҳим манба бўлиб ҳисобланади. 
Атоқли мутафаккирларимизнинг таълим-тарбия соҳасида қолдирган 
муҳим фикрлаини ўрганиш, педагогик тафаккурнинг ўсишига, педагогик 
маданиятнинг ортишига имкон беради. Педагогика тарихи – тараққиёти 
қонунларига суянган ҳолда турли педагогик қадриятларни, таълим-тарбия 
мазмуни ва методларини ўргатади. Ўтмишнинг педагогик тизимларида 
бўлган илғор фикрлардан ижодий хисобланади.