Ш. И. Раззоќов, М. Д. Юнусова turbo pascal алгоритмик тилида дастурлаш касб-ћунар коллеж талабалари учун ўќув ќўлланма


type days = (mo, tu, we, th, fr, sa, su); WeekEnd = sa .. su; var


Download 1.74 Mb.
bet23/96
Sana30.04.2023
Hajmi1.74 Mb.
#1413831
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   96
Bog'liq
Turbo Pascal назария

type
days = (mo, tu, we, th, fr, sa, su);
WeekEnd = sa .. su;
var
w: weekEnd;
begin
…………
w:=sa;
…………
end;
ORD(w) функция 5 ќийматни ќайтарган ваќтда, PRED(w) хатоликка олиб келади.
Турбо Паскал стандарт кутубхонасига тур-соћалар билан ишловчи иккита функция киритилган:
HIGH(x) – х ўзгарувчи тегишли бўлган тур-соћага максимал ќийматни ќайтаради;
LOW(x) – тур-соћанинг минимал ќийматини ќайтаради.
Ќуйидаги ќисќа дастур экранга
-32768 … 32767
сатрни чиќаради.
var
K:Integer;
begin
writeln(Low(K),  … , High (K))
end.

6.2. Ћаќиќий турлар


Ќийматлари ћамма ваќт бутун сон билан таќќосланадиган ва, демак. Шахсий компьютерда абсолют аниќ ифодаланадиган, санаб ўтиладиган турлардан фарќ ќилиб, ћаќиќий турларнинг ќийматлари ихтиёрий сонни, ћаќиќий соннинг ички форматига боѓлиќ бўлган, фаќат ќандайдир чекли аниќлик билан белгилайди.
6.4.-жадвал

Байт узунлиги

Номи

Маънога эга раќамлар сони

Ўнлик тартиб соћаси

6

Real

11 … 12

-39 … +38

8

Double

15 … 16

-324 … + 308

10

Extended

19 … 20

-4951 … + 4932

8

Comp

19 … 20

-21063+1 … +21063-1

Турбо Паскалда ћаќиќий сон 4 дан 10 тагача аралаш байтларга эга ва шахсий компьютер хотирасида ќуйидагича таснифланади:



S

е

m

Бу ерда s-соннинг ишорали разряди; е-экспоненциал ќисм, иккиламчи тартибга эга; m-сон мантиссаси.


Мантисса m 23 дан (SINGLE учун) 63 гача (EXTENDED учун) иккиламчи хонали узунликка эга, бу эса SINGLE учун 7…8 ва EXTENDED учун 19…20 ўнлик раќамли аниќликни таъминлайди. Ўнлик нуќта (вергул) мантиссанинг чап (бош) хонаси олдида, деб тушунилади, лекин сонлар билан ишлаганда унинг ўрни чапга ёки ўнгга томон, экспоненциал ќисмида саќланувчи соннинг иккиламчи тартибига мос равишда, силжийди, шунинг учун ћаќиќий сонлар устида бажариладиган амаллар, сузувчи нуќтали (вергулли) арифметика дейилади.
Турбо Паскал ћаќиќий турларнинг бой турига эга. Лекин SINGLE, DOUBLE, EXTENDED турларини фаќат компиляциянинг алоћида режимларида ишлатиш мумкин. Гап шундаки, бу турлар сузувчи нуќтали арифметикани аппаратли ќувватланишига мўлжалланган ва уларнинг самарали ишлатилиши учун шахсий компьютер таркибига арифметик сопроцессор киритилиши керак. Турбо Паскал компилятори ихтиёрий шахсий компьютерда сопроцессорли ёки усиз ишлайдиган ва ихтиёрий ћаќиќий сонлардан фойдаланиладиган дастурлар яратишга имкон беради.
Бу учун компиляторни тўѓрилаш керак. Юклаш жараёнида Турбо Паскал аппаратли воситаларнинг таркибини текширади ва сопроцессорнинг бор-йуќлигини аниќлайди.
Баъзи бир ћолларда автоназоратни ўчиришга зарурият бўлади. Бунинг учун Турбо Паскални ишга туширишдан олдин DOC нинг ќуйидаги буйруѓини бериш керак:
set 87 = N
Аксинча, set 87 = Y буйруќ автоназоратни ишга туширади, бу буйруќ сукут асосида ишлайди.
Арифметик сопроцессор ћамма ваќт EXTENDED форматидаги сонлар билан ишлайди, бу ћолда, ќолган бошќа уч хилдаги ћаќиќий турлар эса натижани керакли ўлчамгача оддий ќирќиш билан ћосил ќилади ва, асосан, хотирани тежашда ишлатилади.
Масалан, агар «машина эпсилони» ќуйидаги дастур асосида ћисобланса:
{$N+, E+}

Download 1.74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   96




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling