Sh. Ziyamuxamedova, G. Gulyamova yuristning yozma nutqi

4-§. KO‘CHIRISH QOIDALARI
Ko‘p bo‘g‘inli so‘zning oldingi satrga sig‘may qolgan qismi 
keyingi satrga bo‘g‘inlab ko‘chiriladi. Masalan: mak-tab, ba-
hor, sa-yo-hat kabi. So‘z bo‘g‘inidagi bir harfdan iborat bo‘g‘in 
yolg‘iz o‘zi oldingi satrda qoldirilmaydi yoki keyingi satrga 
ko‘chirilmaydi, misol uchun: alo-qa, e’lon, mu-to-laa kabi. 
Aksariyat o‘zlashma so‘zlarning bo‘g‘inlari chegarasida kelgan 
ikki undosh keyingi qatorga birgalikda ko‘chiriladi: ki-lo-gramm, 
ki-ne-ma-to-gra-fi-ya va uch undosh kelganda, birinchi undosh 
oldingi qatorda qoldirilib, ikki undosh keyingi qatorga ko‘chiriladi: 
kon-sti-tu-tsi-ya, yu-ris-pru-den-si-ya kabi.
Bosh harflardan yoki bo‘g‘inga teng qismlardan iborat 
qisqartmalar, ko‘p xonali raqamlar satrdan satrga ko‘chirilmaydi: 
TDYU, Toshshaharyo‘lovchitrans, 2017, 150000 kabi. Harfdan 
iborat shartli belgi o‘zi tegishli raqamdan ajratib ko‘chirilmaydi: 
9-«V» sinf, 50 sm, 100 t kabi.
Bo‘g‘in ko‘chirish qoidalari
T/r
Bo‘g‘in ko‘chirish qoidalari
Misollar
1. So‘z boshidagi bir harfdan iborat 
bo‘g‘in yolg‘iz o‘zi oldingi satrda 
qoldirilmaydi.
A-badiy emas, aba-diy, 
e-shikdan emas, eshik-
dan
2. So‘z oxiridagi bir harfdan iborat 
bo‘g‘in yolg‘iz o‘zi keyingi satrda 
ko‘chirilmaydi.
Mudofa-a emas, mudo-
faa, matba-a emas, mat-
baa
3. Tutuq belgisi oldingi bo‘g‘inda 
qoldiriladi.
Va’-da, ma’-rifat, mash’-
al, in’-om
4. Bir tovushni ko‘rsatuvchi harflar 
birikmasi (sh, ch, ng) birgalikda 
ko‘chiriladi.
Pe-shona, mai-shat, pi-
choq, si-ngil, de-ngiz

---

27
5. Bosh harfdan yoki bo‘g‘inga teng qism 
va boshqa harflardan iborat qisqartma, 
shuningdek, ko‘p xonali raqam satrdan 
satrga bo‘lib ko‘chirilmaydi.
AQSH, BMT, O‘zLiDeP, 
16, 245, 1994, XIX 
6. Harfdan iborat shartli belgi 
o‘zi tegishli raqamdan ajratib 
ko‘chirilmaydi.
5-«A» sinf, 110-guruh, 
15 ga, 
10 t., 25 sm, 90 mm
7. Atoqli ot tarkibiga kiradigan raqamlar 
atoqli otdan ajratilgan holda keyingi 
satrga ko‘chirilmaydi.
«Nihol-2012», 
«Tashabbus-98»,
«Boing-767»
8. Ism va ota ismining birinchi harfiga 
teng qisqartmalar familiyadan va 
taxallus so‘zlari esa bir-biridan ajratib 
ko‘chirilmaydi. 
I.A.Karimov, G.Saidova, 
Alisher Navoiy, Rauf 
Parpi
9. Harfiy qisqartmalar oldingi so‘zdan 
ajratib ko‘chirilmaydi.
Va b. (va boshqalar), 
sh.k. (shu kabilar)
10. Asosan o‘zlashma so‘zlarda ikki 
undosh qator kelsa, ular keyingi 
satrga birgalikda ko‘chiriladi, uchta 
bo‘lsa, birinchi undosh oldingi satrda 
qoldiriladi.
Dia-gramma, mono-
grafiya, silin-drik