Shaharlar aholisining soni

Turar-joy va ishlab chiqarish hududlarining о ‘zaro joylashuvi -qishloq chegarasida ommaviy mehnat aloqalarining yo^nalishim belgilagan holda aholi yashash joylarining fazoviy tuzilishi asosini tashkil etadi. Qishloq ishlab chiqarish hududiga atrof-muhitga zararli ta ’sir kolsatm aydigan bir qancha ishlab chiqarish korxonalari kiradi va ular bevosita turar-joy hududi chegarasida joylashishi mumkin. Ammo, yirik chorvachilik va parrandachilik majmualari turar-joyTardan 1,5 - 2 km va undan sanitar himoy'a hududi bilan ajratilib joylashtirilishi lozim. Qishloq hududlarini rcjalashtirishning hozirgi kundagi amaliyotida qishloq funksional hududlarining tranzit y o lg a nisbatan jovlashishining uch sxemasi ko'p qollaniladi: 162 А - turar-joy va ishlab chiqarish hududlarining y o 'l bo S lab, uning bir lomoniga joylashuvi; В - turar-joy hududini tranzit vo'ldan qishloqqa kiraverish qismida joylashtirib, ishlab chiqarish hududini uning orqa tomonida tashkil etish; V - ishlab chiqarish hududini tranzit y o ‘ldan kiraverishda, turar-joy hududini esa ichkariroqda joylashtirish.
Shahar rejalarini ishlab chiqishda ta’sir qiluvchi omillar:
- aholi joylashuvida shahaming o‘rni; - tanlangan hududning tabiiy-iqlimiy xususiyatlari; - shahar vazifaviy yo‘nalishi (profili); - shahar tashkil etuvchi muassasalar hajmi; - shaharni funksional hududlarga ajratilishi talablari; - turar-joy tumani va mehnat joylari orasidagi transport aloqasi; - shahaming kelajakda rivojlanishini hisobga olish; - atrof-muhitni himoya qilish talablari; - hududni muhandislik jihozlash shartlari; - qurilish iqtisodiyoti talablari; - arxitekturaviy-badiiy talablar. Bu omillar ‘hahaming rejaviy strukturasida o‘z aksini topadi, ya’ni turar-joy qurilmalarining ommaviy hududlar bilan magistral ko‘chalar va maydonlar yordamida o‘zaro bog'lanishida aks etadi. Omillaming birontasi ustun kelishi yoki bir qanchasining birgalikda ko‘rsatadigan ta’siri natijasida rejaviy struktura turlari belgilanadi: ixcham, bo‘laklarga ajratilgan, tarqoq. Ixcham turi shahaming barcha funksional hududlarining yagona perimetrda joylashishi bilan xarakterlanadi. B o ‘laklarga ajratilgan turi shahar hududini daryolar, jarliklar yoki temir y o i kesib o‘tgan hollarda yuzaga keladi. Ushbu holatga shahaming polisentrik strukturasi mos keladi va alohida tumanlarining nisbatan mustaqilligi va avtonomligi bilan xarakterlanadi. Tarqoq turi o‘zaro transport tarmog‘i bilan bog'langan bir qancha shahar rejaviy qismlarini ko‘zda tutadi. Mehnat joylari tarqoq shaklda rivojlangan shahar va bir qancha yashash hududlari guruhlaridan shakllangan