♦шарқ нашриёт-матбаа акциядорлик компанияси

bet108/129
Sana12.11.2023
Hajmi
#1767594
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   129
Bog'liq
saidnosirova z oybegim mening-1

210


О йбе гим м е н и н г
рарди. Бундай вақтларда ҳар сафар юрагим ўйнар, тинчли­
ги м йўқолар эди.
Э нг сўнгги бўрон М аленковнинг Ленинградга бориб
бир гур ух генералларни орттириб^ келгани бўлди. Ш ундан 
кейин, эшитишимга Караганда, Ўзбекистон Компартияси 
м арказқўм ининг и кки н чи котиби М ельников Маскавдан 
ўзбекистонлик 50 киш ини ҳибсга олмоқ учун рухсат сўра- 
ган. Бу рўйхатда Ойбек хам бўлган. Аммо бу рўйхатни, 
бахтимизга, М аленков тасдик этмаган. У, афтидан. Л е ­
нинградца™ қилмииидан пушаймон бўлган.
Сталин вафот этгач, бундай ғалваларга хотима берил­
ди. Замон тинчиди. М амлакат осмони мусаффолашди. М а к ­
суд Шайхзода, Ш ухрат, Ш укрулло, Саид Ахмад каби шоир 
ва адиблар озод килинди.
М аксуд аканинг кайтганини эшитганимиз хамон Ой­
бек, мен, М и р те м ғр уччовимиз суюниб югурдик. Биз оп­
по к ич кийимда дам олиб ётган М аксуд аканинг ётоғига 
бостириб кирар эканмиз, у караватидан сакраб туриб, биз 
билан кучоқлаша кетди. Биз у билан ўпиша-ўпиша кўриш- 
дик.
Кандай бахт бу — озодлик!..
М а ксуд ака У йғунларнинг туҳмати билан камалган ва 
сургун килинган эди.
Шайхзода шаҳарнинг марказий кўчаларининг бирида, 
айрим ҳовлида, кўп хоналик, яхшигина уйда яшар эди. 
Шайхзода камалган кундан бошлаб У й ғун унинг оиласига 
ёпишди. М аксуд аканинг хотини С акинанинг астма хаста- 
лиги бор, кайнонаси эса кари, кўр ва ногирон эди. Уйғун 
ғам-ғуссадан эзилиб ўтирган ана шу жабрдийда оилага зулм 
килди...
Бир куни М аксуд ака Ойбек икковимизга кула-кула бир 
вокеани айтиб берган эди: У сургундан кайтганидан сўнг 
кўчада кетар экан, нариги томондан келаётган У й ғун кўча- 
ни кесиб ўтиб, Ш г йхзодага ку ч о к очиб югурибди, кучок- 
лаб ўпибди. Ана, юзсизлик!..
* * *
...Ойбек хаста эканлигини менга билдирмади. 1951 йил­
нинг 17 февраль куни у академиядан С. Зайцев деган бир 
рус билан бирга келди-да, партбюро номига ариза ёзди.
211


З а р и ф а С а и д н о с и р о в а
Хамиша рус ва узбек тилларидаги маъруза ва маколалари- 
ни ўзи ёзадиган Ойбек нима учундир С. Зайцевга айтиб 
турди, у эса котиблик қилди. Бу У й ғун устидан шикоят 
эди. М а зкур ариза ҳозир ҳам О йбекнинг шахсий архивида 
турибди. Л екин бу ун и н г и кки н чи нусхасими ё аслими —
буни билмайман. Баъзан ўйлаб қоламан: Нега у менга 
ёздирмади? Демак, у бўлиб ўтган гапни менга айтишни, 
мени хафа қилиш ни истамаган. М ен ўша куни аризани 
нега унинг ўзи ёзмаётганини сўраганимда, Ойбек ўн г қўлини 
кўрсатиб, и кки бармоғи калам тутолмаслигини айтди.
М ен У й ғун билан бўлиб ўтган можарони сўрамадим. 
Уни хафа килиш ни истамадим.
Ойбек ўз аризасида 1950 йили М аскавда А.Фадеев 
илтимоси ила унинг ўрнида ишлагани, турли мамлакатлар- 
дан келган делегацияларни кабул килгани, ўзбек ва, уму- 
ман, Ўрта Осиё республикалари адабиёти хакида маъруза- 
лар килгани, кечалари эса ижод ила машғул бўлгани, По- 
кистон хаки да бир катор шеърлар хам да «За фар ва Захро» 
достонини ёзгани, бекор юрмаганини айтган эди.
У йғун шу вактда «Ойбек Ўзбекистон Ёзувчилар уюш- 
масининг ишига ёрдам бермайди, у хатто уюшма раиси 
бўлганида хам ишламаган», деган гапларни таркатган. У 
хатто Ойбекни «Олтин водийдан шабадалар» романини нашр 
этишга хам шошилмаяпти, деб тухмат кил га н. Ҳолбуки, 
унинг ўзи бу романнинг чикиш ига тиш-тирноғи билан кар- 
шилик кўрсатган эди.
Аммо Ойбекни ғазаблантирган нарса хатто бу эмас, 
балки У й ғу н н и н г Ойбекни кораловчи 22 саҳифадан иборат 
хат ёзиши ва бу хатга Шевердин, М ильчаков, М ирм ухсин, 
Ойдинларнинг имзо чекиши эди. Бу хатда эса О йбек мил- 
латчидан олиб миллатчига солинган, унинг шаънига ту х ­
мат ва ҳакорат сўзлари ёзилган эди.
1950 йил 1 февралида Ойбек Ёзувчилар уюшмасига 
боради. У ер да шу пайтда Шевердин, М ильчаков, У й ғу н ва 
Туроб Тўла бўлади. У йғун ва М ильчаков бош бўлган тўда 
шу куни партия ташкилоти бюросини чакирган бўлиб, унда 
Ойбекни миллатчиликда айблаб, уни партиядан ўчирмокчи 
бўлади. Туроб Тўла ўша кезларда марказкўмда ишлагани 
сабабли тўданинг таклифи билан партбюро мажлисида кат- 
нашади. Ойбек тўданинг машъум ва разил ниятидан вокиф

Download

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   129




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling