♦шарқ нашриёт-матбаа акциядорлик компанияси

bet124/129
Sana12.11.2023
Hajmi
#1767594
1   ...   121   122   123   124   125   126   127   128   129
Bog'liq
saidnosirova z oybegim mening-1

242


О йбе гим м е н и н г
Дастлаб афсона Ойбекка унчалик маъқул бўлмади. У 
журнални бир-икки вараклади-да, четга қўйди. Ж урнални 
қайтармоқчи эди — мен ёпишдим.
— Иззат ака, — дедим, — Ойбек ку н т билан ўқиб 
чиқсин. Балки бирор ки ч и кр о қ достон ёзар, чиройли афсо­
на экан!
Ш у воқеадан кейин и кки ой ҳам ўтмади, Ойбек «Гули 
ва Навоий» достонини яратди. Достон бундай гўзал сатр­
лар билан бошланар эди:
А с р л а р н и н г с ў к и б ч о ки н и ,
К у з л а р и м г а с у р и б х о к и н и ,
Т а о и х л а р н и б и р -б и р т и т ур м е н , 
А ф с о н а л а р т о п и б би т ур м е н...
М ен бу ажойиб достоннинг ёзилиб кол га ни учун Иззат 
Султондан кўп миннатдорман. Агар у бу латиф мавзуни 
таклиф этмаганида, достон, албатта, яратилмаган бўлур 
эди.
* * *
О йбек кўпдан бери Бухорога бориб, сўнгги амир хакида 
ва Б ухоронинг 1917 йил га кадар бўғик. фожиали хаёти 
хакида асар ёзиш учун материал тўплаш ниятида юрарди. 
«Гули ва Навоий» достон и тугагач, у ана шу ниятини 
рўёбга чикаришга киришди.
Биз 1968 йилнинг апрелида Бухорога жўнадик. Бухоро- 
л и к ёзувчилар ва адабиётшунос олимлар бизни аэропортда 
кутиб олдилар. Меҳмонхонага жойлашганимиздан сўнг Саид 
Алиев бизни уйига, мехмонга олиб кетди. Ойбек мезбон- 
дан Бухоро тарихидан ошно, инкилобда иш тирок этган
сўнгги Бухоро амирини кўрган кексалардан топиб бермоқ- 
ларини илтимос килди.
Эртаси биз ана шундай кишилардан бирини кутдик, 
лекин у келмади. Эшитсак, Бухоро педагогика института 
талабалари меҳмонхона атрофида юриб, Ойбекни кўргани 
келган кишиларни киритмай кайтарган эканлар.
Улар Ойбек билан учрашув кечасини ўтказмокчи эди­
лар, мен Ойбек хориб колади, деб улар таклифини рад 
этган эдим. Талабалар эса Ойбекни эхтиётламок учун мех- 
монхона атрофида коровуллик килган эканлар.
243


З а р и ф а С а и д н о с и р о в а
И кки кундан кейин Ойбек ҳузурига бир неча чол ва 
кампирлар кела бошлади ва Ойбек улар билан суҳбатлаш- 
ди. М ен улар оғзидан чи ққа н сўзларни бир четда ёзиб 
ўтирдим.
Қабиҳлик, бадбахтлик ва золимликда Амир Олимхонга 
тенг келадиган хон кам бўлса керак. Муҳаррам ғар сингари 
малай хотинлар Бухоро амирлигининг барча вилоят ва ту- 
манларини тинтиб, энг гўзал ва санам қизларни ўғирлар, 
баъзиларини зулм билан саройга келтирар эканлар. Агар 
бу қизлар амирга учрашганида, унинг раъйига юрмаса, ғазаб- 
ланган амир «Итга кўшилсин!» деб б уй р уқ берар экан. Бу 
буйрукка кўра, катта канорга қи з билан бирга энг вахший 
бир итни тикиб, минорадан ташлар эканлар. Баъзан кизни 
яланғочлаб, атрофига матодан парда ясар ва канизаклар 
(амирнинг онаси бошчилигида) кўлларидаги узун бигизни 
шу парда оша кизга тикиб, конга бўялиб халок бўлгунича 
уни кийнар эканлар. Бу, амир ўйлаб чикарган жазо турла- 
ридан экан.
Бухоро амири шу тарзда фа кат ўзининг маишатини 
ўйлаб, на ободончилик хакида бош котирган, на халкнинг 
ғамини еган. Бечора хал к кур т кайнаб ётган ховузлардан 
сув ичган. Файзулла Хўжаев ва Ф итрат сингари тарак- 
кийпарвар кишилар Бухорони ана шу вахший амирдан ха- 
лос этмокчи бўлганлар.
Аф суски, Ойбек ўзи ўйлаган бу асарини бошлашга хам 
улгурмади.
Биз Бухоро амирлиги тарихи билан танишишда давом 
этар эканмиз, оркамиздан Зулфияхон билан Гулранг етиб 
боришди. Қаршида эса бизларни Шарифа билан унинг куё- 
ви Бекмурод (ўша пайтда Карши канали курилиш ининг 
бошлиғи) кутадиган эдилар.
М ен педагогика институтига бормасак, яхши бўлмас, 
деб ўйладим. О йбекнинг хам талабалар билан учрашиш 
истаги й ў к эмас эди. Кекса кишилар билан учрашувлари- 
миз битгач, бир окшом институтга борадиган бўлдик.
Бизларни муаллимлар, талабалар катта мамнуният ила 
карши олдилар. Кимдир О йбек хакида маъруза килди; та- 
лабалардан бир нечаси Ойбек шеърларини ўкиди. Мен 
«Гули ва Навоий»дан парчалар ўки б бердим. Бу хал и эълон

Download

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   121   122   123   124   125   126   127   128   129




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling