Shaxsning sotsial meʼyori va sotsial nazorati

Shaxsning individualligi undagi harakter, iroda,dunyoqarash, faoliyat jarayonidagi ba’zi bir xususiyatlar bilan belgilanadi. Undagi individual xususiyatlaruning amaliy faoliyatida namoyon bo‘ladi.
Shaxsning shaxslararo munosabati, avvalo shu munosabatlar sistemasi elementlaridan biri ekanligini bildiradi. Shaxslararo munosabat shaxs rivojlanishining, uning komil inson sifatida tarkib topishining asosi sifatida xizmat qiladi, shu sababli shaxsning shaxslararo munosabatlar shaxsda insoniylik, poklik, rostgo‘ylik, samimiylik kabi xislatlarning shakllanishida va takomillashuvida alohida o‘ringa ega.
Munosabatlar sub’yekti. Shaxsning ijtimoiy munosabatlar sub’yekti sifatida mavjud bo‘lishi uning shu munosabatlarda sub’yekt sifatidagi maqomini belgilaydi.
Shaxs ma’lum sotsial xususiyatli hodisalarning oqibatigina emas, balki sababchisi hamdir. Har bir shaxsning sotsial sifatlari uning amaliy faoliyatining mazmun va harakterini belgilaydi. Aynan faoliyat jarayonida kishi atrofdagi muhitning o‘ziga xos xususiyatlarini ishlab chiqadi. Sotsial xususiyatlar shaxsning ichki holat ta’sirida uning faoliyatida o‘rab turgan voqelikka shaxsiy munosabat sifatida namoyon bo‘ladi. Sotsial xususiyatlar bu ma’lum sotsial muhit sharoitlarida individlar orasidagi o‘zaro ta’sirlar jarayonida yuzaga kelgan aloqalar tizimidir. Shaxsning sotsial xususiyati kishining faoliyati,xatti-harakatida, uning sotsial sifati shaklida ko‘rinadi. Shaxsning sotsial sifatlarini tashkil etuvchi elementlarga (shaxs sotsial maqsadi):
- o‘z faoliyati jarayonida amal qiluvchi norma va qadriyatlar;
- foydalanadigan belgilar tizimi;
- o‘z rolini bajarish va tashqi dunyoga nisbatan erkin harakat qilish uchun yordam beruvchi bilimlar majmuasi: bilim va qaror qabul qilishda mustaqillik darajasi kiradi.
Shaxs sotsiologiyasida shaxs manfaati alohida o‘ringa ega. Shaxs manfaati – bu individ faoliyatining u yoki bu ehtiyojini qondirish bilan bog‘liq yo‘nalganligidir. Manfaatlar asosida kishilarning ehtiyojlari yotadi. Ular sotsial qonunlar talablarini ifodalaydi, buning natijasida manfaat ehtiyojini anglashda muhim rol o‘ynaydi.