Shillerning har biri asari,bu-buyuk mukammallikka erishmoq yo’lidagi olg’a bosilganodimdir

“Haymarket”  geografik  nomi  ham  voqeaning    haqiqatligini  isbotlay  olmaydi,chunki 

asarda mif asosiga qurilgan majoziy tasvir juda kuchli. 

     Shiller  “chor-nochor,och  qolgan  shoir”obrazi  orqali  o‟z  g‟oyasini,g‟oyaviy  niyatini 

ilgari  suradi.Asardagi  Ilhom  tulpori  bo‟lib  gavdalangan  Pegas  oddiy  obraz  emas,u 

o‟zida  juda  katta  majoziy  ma‟no  tashiydi.U  shoir  vujudidagi  tuganmas  kuch-

qudrat,yuragidagi jo‟shqinlik,toshqinlik ramzi bo‟lib namoyon bo‟ladi.Ilhom bilan ijod 

qilish ijodkorni poyonsiz kengliklarga,ko‟z ilg‟amas cho‟qqilarga,cheksiz ufqlar, “sirli 

miltiragan sonsiz yulduzlar” olamiga olib chiqadi.Bu yerda faqat jo‟shqin ilhom bilan 

ijod  qilish,oldinga,yuksaklikka  intilib  yashashdek  bir  ramziy  ma‟no  obrazli 

---

 

15 

ifodalangan.Bu  majoziy  tasvir,bu  ramziylik  Muhammad  Ali  nazmida  shillerona 

ifodasini  topgan  deyish  mumkin.Ko‟klarga  parvoz  qilish  uchun  qanot  qoqayotgan 

Pegas  she‟rning  birinchi  satrlaridanoq  kitobxonda  mifologik  tushuncha  paydo 

qiladi.Ya‟ni:  

                  Yolllarin silkitar,kishnar asov ot, 

                  Ko‟klarga sapchiydi.Odamlar hang-mang, 

                  Hayratdan yoqasin ushlaydi: “Hayhot, 

                  Qanaqa zo‟r ot-a.Savlatin qarang. 

 

                  Osmon falaklarga ayladi parvoz. 

                  Pinhon qudratini etib namoyon. 

                  Quyida o‟rmonlar bo‟y cho‟zmish daroz… 

                  Birdan ketdi hamma otlardan imon. 

     She‟r g‟oyaviy- badiiy yo‟nalishining o‟zbekchaga to‟g‟ri ko‟chirilishi tarjimonning 

yutug‟idir.Majoziy-allegorik  obrazlar  (Hans,shoir,xaridor,tog‟dan  sitra  chalib  tushib 

kelgan  yosh  yigit  va  ramziy-allegorik  obraz  Ilhom  tulpori-Pegas),ular  oralaridagi 

muomala-munosabat,umuman she‟rning g‟oyaviy-badiiy yo‟nalishi,o‟zbekchaga to‟g‟ri 

ko‟chirilgan.Bunga tarjimon original muallifi maqsadini to‟g‟ri anglashi va frazeologik 

birikmalar,maqol,metal,realiya  va  boshqa  leksik,poetik  komponentlarni  muqobil 

o‟girish orqali erishgan.Biz o‟zbek tilida Shiller tasvirlagan ilhom tulpori Pegasni,ziqna 

Hansni,”och  qolgan  shoir”ahvolini  va  tog‟dan  tushib  kelgan  yigitning  muomala-

munosabatlarini xuddi Shiller ifodalaganday tasavvur qilamiz. 

     “Asoratdagi  Pegas”ning  tili  maqol,metal,realiya,  turli  xil  frazeologik  birikmalarga 

boyligi bilan shoirning boshqa shu singari poetik asarlaridan ajralib turadi.Shoir asarni 

yaratishda  she‟rning  tarkibiy  qismi  bo‟lgan  bu  komponentlardan,umuman,  nemis  tili 

leksik  boyligidan  o‟rinli  foydalangan.She‟r  mag‟ziga  singib  ketgan  bu  komponentlar 

shoir  ilgari  surgan  g‟oyani  yoritishga  bo‟ysundirilgan.Tarjimada  asarning  lisoniy 

xususiyatlari,obrazlarning 

qayta 

tiklanishi,hazil-mutoyiba,frazeologizmlar 

o‟rinli 

berilgan.Mutarjim  tarjima  jarayonida  siyqasi  chiqib  ketgan(банальное  слово)  

---

 

16 

so‟zlaridan  qochadi,asliyatdagi  badiiy  tasvirning  rang-barangligini  ifodalashga  kuchi 

yetadigan poetik so‟zlar axtaradi.Misol: 

                  Mana,sharmandali qismatga bandi, 

                  Tulpor novvos bilan chiqar maydonga 

                  Behuda yer tepar samo farzandi, 

                  Behuda intilar ona osmonga. 

          

                  Novvos-chi?Sudralar eggancha boshin, 

                  Egilar darddan Feb arg‟umog‟I ham. 

                  Faqat zanjirlari jaranglar mash‟um, 

                  Faqat qanotlari qayrilar bu dam. 

                  Xudo manglayini silagan tulpor- 

                  Yiqilar,azobdan yosh to‟kib zor-zor. 

     Satrlardagi  “sharmandali  qismatga  bandi,samo  farzandi,ona  osmonga  egilar