Shomaksudova, M. Israil \ oav da yozma matn. Nutq va munozara

Badiiy publitsistika 
- hayotni adabiyot nuqtai nazaridan yorituvchi 
ijtimoiy-ijodiy faoliyat hisoblanadi. Bunda obraz va obrazlilik asosiy o‘rin tutadi. 
Publitsistikaning badiiy turiga oid janrlar lavha, ocherk, esse, feleton va 
pamfletdan iboratdir.
Lavha 
- arabcha so'zdan olingan bo'lib, biror narsa yozilgan taxtacha, 
ko‘rinish, manzara degan ma’noni bildiradi. Lavha publitsistikaning kichik 
janrlaridan biri boiib, aslida informatsion -xabardor etuvchi janrdir. Uning 
vazifasi hayotdagi biror fakt, voqea va hodisa haqida xabar berish, o'quvchiga 
tanishtinshdan iboratdir.
Ocherk 
- badiiy publitsistikaning asosiy janrlaridan biridir. Ocherk 
so‘zining Lug‘aviy ma’nosi ruscpha «чертить, очерчивать» so‘zidan olingan 
bo‘lib, «chizmoq, atrofiga chiziq tortmoq» degan ma’noni bildiradi. Ocherk
96

---

muayyan muddao asosida mushohada qilingan faktlar, voqea va hodisalarning eng 
muhim belgilarini, kishilar harakatidagi eng asosiy xususiyatlarini badiiy 
publitsistik aks ettiradi va o‘quvchida yaxlit tasawur, muayyan tushuncha hosil 
qiladi. Ocherkning badiiy talabi undagi voqeylikning obrazli tasviri, inson qiyofasi 
va ichki dunyosi, mehnati va intilishlari, yaratuvchilik faoliyatmi badiiy vositalar 
bilan jonlantirib tasvirlashdan iborat boiib, uning publitsistik jihati muallifning 
voqea va hodisalar, unda ko'tarilgan muammolai' haqidagi fikr-mulohazalari, 
chiqarilgan xulosalardan iboratdir.
Esse - badiiy publitsistikaning o ‘ziga xos janrlaridan biri. Esse so‘zining 
Lug‘aviy ma’nosi fransuzcha «tajriba» degan m anoni bildiradi. Esse orqali 
insonning hayotdan olgan tajribalari, fikr-mulohazalari aks ettiriladi. Esse ko‘p 
qirrali janr b oiib u ilmiy, tarixiy va publitsistik ko‘rinishga ega boiishi mumkin.
Esse o‘ziga xos ko‘p qirrali, murakkab janr boiganligi uchun u ko‘proq 
yozuvchilar, olimlar, mutaxassislar tomonidan yoziladi va odatda, adabiy-badiiy 
nashrlarda eio n qilinadi.
Feleton 
— fransuzcha so‘zdan olingan b oiib, «varaqa» degan ma’noni 
beradi. Feleton hajviy publitsistikaning alohida janri. U ijtimoiy hayotda muhim 
o ‘rin tutadi. Vazifasi - jamiyat ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, ihlab chiqarish va 
madaniy ma’naviy hayotining barcha tomonlarini qamrab olgan holda undagi 
kamchilik, nuqson, ijtimoiy illatlami fosh etib tanqid qiladi.
Pamflet 
- hajviy publitsistikaning eng muhim janrlaridan biridir. Pamflet 
yunoncha so‘zdan olingan b oiib o ‘t qo‘ymoq, yondirmoq degan ma’noni 
bildiradi. Pamflet ham feleton singari hayotdagi biror ijtimoiy illatni voqea 
muammoni biror shaxsga bagishlanadi. Xullas, davriy nashrlarda bu janrlami 
yoritilishida OAV xodimlarining hamda jumalist, 
y o z u v c h ila m in g
o‘z o‘rni bor.