Shomaksudova, M. Israil \ oav da yozma matn. Nutq va munozara

Matbuot reklama si 
lisoniy va tasviriy (vizual) vositalarga ega, bu uning 
namoyish etuvchilik vazifasidan kelib chiqadi. Illyustrativ material reklamaning 
tarkibiy qismi.
Reklama muloqotning aloqida turi: ham lisoniy, ham tasviriy xususiyatga 
ega bir tomonlama ijtimoiy muloqot shakli.
Reklama matni alohida muloqot vaziyatiga muvofiq nutqiy va axboriy 
qurilishni, muloqot ishtirokchilarini o‘z ichiga oladi. Matn turli vazifani bajaruvchi 
uch asosiy ishtirokchini 1) reklama beruvchi, 
2)
 reklama qilinuvchi tovar,
3) xaridorni 
o‘z ichiga oladi.
Gazeta reklamalari hajman kichik va ixcham bo‘lib, til vositalarining 
qo'llamlishi 
2 asosiy omil 
asosida yuzaga keladi. 
Birinchi omil 
o ‘quvchiga 
murojaat qilishorqali ishontirish va ta’sir etish ehtiyoji. 
Ikkinchi omil 
xaridorni 
o‘ziga moyil qilishda raqobat omilining doimiy mavjudligi.
Shu bois gazeta reklamalari matnida xaridor bilan baqamtilik vaziyatini 
yuzaga keltiruvchi hamda sifat, belgi-xususiyat, ta’m, rang, hajm darajalanishini 
ifodalovchi lisoniy vositalarga ko‘p murojaat qilinadi. Zero, reklamaning asl 
mohiyati axborot berishdan ham ko‘ra xaridorni o‘z tomoniga og‘dirishdan iborat. 
Muloqotning bu tabiati reklama matniga o‘quvchi e’tiborini jalb etish, muayyan 
amalni bajarishga undash vazifasini ham yuklaydi. Bu vazifa adabiy maromga 
uncha muvofiq bo‘lmagan, grammatik jihatdan nomukammal ifodalar, yozuvdagi 
g'ayriodatiylik, namoyishkoronalik, to‘liqsiz gaplar, uzuq-yuluq tuzilmalar 
yordamida amalga oshiriladi. Buni reklamaning «jarchilik» vazifasi deyish 
mumkin.
92

---

Reklama muhim ijtimoiy ahamiyatga egaligidan qat’iy nazar, adabiy til 
tizimi sofligi va barqarorligiga salbiy ta’sir etishi ham mumkinligini esda tutish 
lozim.
Asosan gazeta va jumallarda janrlaming informatsiya, hisobot, intervyu, 
reportaj, tahlil, korrespondensiya, suhbat, maqola (nazariy, ljtimoiy-siyosiy, 
iqtisodiy ishlab chiqarish, ilmiy, adabiy, badiiy, hajviy, madaniy-ma’naviy, 
«Jumalist tekshimvi» kabi turlari) obzor (kuzatish), xat, taqriz, sharh, lavha, 
ocherk, esse, feleton, pamflet kabi janr turlari uchraydi.
Bugungi kunda davriy nashrlarda