Щзбекистон Республикаси Олий ва Щрта махсус таoлим вазирлиги

Munozarali savol. Ixtiyorsiz diqqat qanday vujudga keladi?


Esda tuting! Ixtiyorsiz diqqatda bevosita qiziqishning roli benixoya kattadir. Nimaiki o’izikarli, maroo’li, xissiyotga boy, zavo’li bhlsa, diqqatning uzoo’ vao’t mobaynida thplanib turishini tao’ozo etadi.
Ixtiyorsiz diqqat shaxsning umumiy yhnalganligiga ‘am bog’liqdir. Masalan, teatr bilan qiziqadigan kishi, extimol futbol bhyicha bhlajak musobao’a haqidagi e’longa e’tibor bermasdan, ayni choda teatrga oid yangi e’lonni tezroo’ payo’ashi mumkin. Ixtiyorsiz diqqat sub’ektning anglashilgan niyatlaridan mustasno tarzda, uning biron bir irodaviy urinishlarisiz rhy beradi. Ixtiyorsiz diqqatning asosiy vazifasi mu’itning doimiy ravishda o’zgarib turadigan sharoit­larida tez va thri mhljal olishdan, uning mazkur paytda eng khp darajada xayotiy mazmun kasb etishi mumkin bhlgan ob’ektlarni aloxida ajratib khrsatishdan iboratdir.



Munozarali savol. Ixtiyoriy diqqat qanday diqqat?
Yodda tuting! Ixtiyoriy diqqat agar kishi faoliyati jarayonida o’z oldiga ma’lum bir vazifa o’hygan va harakat programmasini ongli tarzda ishlab chio’qan bhlsa yuz beradi. Uning diqqatini jalb-etadigan ob’ektlarning aloxida ajratib khrsatilishi ana shu xol bilap belgilanadi. Diqqat ancha yangi, qiziqarli, marokli bhlmagan narsalarga o’aratilmasdan, aksincha faoliyatning mao’sadi bilan bog’liq narsalarga, uni amalga oshirish uchun muxim va zarur bhlgan narsalarga jalb etilgan sharoitlarda khpincha irodaviy kuch-ayratlarni ishga solish talab qilinadi.
Ixtiyoriy diqqat jarayonida shaxsning faolligi namoyon bhladiki, bunday vao’tda qiziqishlar bilvosita xususiyat kasb etadi. Ixtiyoriy diqqatning asosiy vazifasi psixik jarayonlarning kechishini faol boshqarib turishdan iboratdir. Kishi aynan ana shu ixtiyoriy diqqatning mavjudligi tufayli xotiradan o’zi uchun zarur ma’lumotlarni faol tarzda, tanlab «ajratib olish»ga, muxim va jiddiy narsalarni aloxida ajratib khrsatishga, thri o’arorlar o’abul qilishga, faoliyat jarayoni­da paydo bhladigan vazifalarni amalga oshirishga layoo’atli bhladi.