Щзгармас ток машиналари

Ўзгармас ток двигателининг энергетик диаграммаси

Ўзгармас ток двигателининг энергетик диаграммасини параллел қўзьатиш чўлғамли ўзгармас ток двигателининг мисолида кўрамиз. Фараз қилайлик, параллел қўзьатиш чўлғамли ўзгармас ток двигатели манбадан бирламчи электрик қувват Р₁ ни қабул қилаётган бўлсин.

Бу қувватни бир қисми қўзьатиш чўлғамларидаги қувват исрофини Р_қ ва якор чўлғамидаги қувват исрофи

Р_эла=I_a²R_a

да сарфланади. Манбадан қабул қилинган қувватнинг қолган қисми электромагнит қувват хисобланади

Р_эм=Р₁-Р_қ-Р_эла


51-расм. Параллел қўз-ьатиш чўлғамли двига-телнинг энергетик диаграммаси


Электромагнит қувват меха-ник қувватга айланади. Механик қувват хисобига двигателнинг магнит Р_мг, қўшимча Р_қўш ва механик Р_мх қувват исрофлари қопланади. Параллел қўзьатиш чўлғамли ўзгармас ток двига-телининг энергетик диаграммаси 51-расмда келтирилган.
Ишлаб чиқариш механизмига узатилаётган фойдали қувват Р₂ қуйидагича аниқланади.


Р₂=Р₁- Р_қ - Р_эла- Р_мг-Р_мх-Р_қўш (14-1)


бу ерда: Р_қўш - қувватнинг қўшимча исрофлари; Р_қ - двигателнинг қўзьатиш чўлғамидаги исрофлар.
худди шу энергетик диаграммага ўхшаш энергетик диаграммаларни бошқа турдаги ўзгармас ток двигателлари учун хам қуриш мумкин.

2. Ўзгармас ток двигателларининг айлантирувчи момент тенгламалари

Ўзгармас ток двигателларининг электромагнит қуввати электромагнит моментини хосил қилади.
М_эм = (14-2)
Электромагнит момент харакатлантирувчи момент бўлиб хисобланиб, якорнинг айланиш йўналиши томонга йўналган ва қуйидаги тормозловчи моментларни мувозанатлайди:
1. Р_мг, Р_к ва Р_мх - қувват исрофларига боьлик моментлар;
2. М_айл - ишчи машина ёки механизм хосил қилувчи моментни;
3. М_d- динамик момент.
M_айл = момент тормозловчи хусусиятга эга.
Шундай қилиб,
М_эм = М₀+М_айл+М_d
ёки
М_эм = М_ст+М_d

бу ерда: М_ст-двигателни валига уланган ишлаб чиқариш механизмини хосил қилган статик қаршилик момент; М_d-ўтиш жараёнидаги динамик момент.

Ўзгармас ток двигателининг қарор топган режимларида n=cоnst бўлганлиги учун М_d=0 бўлади, яoни динамик момент фақат ўтиш жараёнида мавжуд бўлади.