Щзгармас ток машиналари

3. Ўзгармас ток двигателларининг кучланиш ва ток тенгламалари

Ўзгармас ток двигателларининг якор чўлғамидаги электр юритувчи куч Е_а якор токига тескари йўналган бўлганлиги сабабли, Е_а ни якорнинг тескари электр юритувчи кучи дейилади. Ўзгармас ток двигателининг якор чўлғамидаги кучланиши

U=E_a+I_aR_a (14-3)

Бу тенгламадан якор чўлғамидаги ток:
I_a= (14-4)
Якордаги электр юритувчи куч

Е_а=C_e Ф_ n (14-5)

Бу ерда: R_a- якор чўлғамининг тўла актив қаршилиги

У холда якор чўлғамидаги ток
I_a= (14-6)

4. Ўзгармас ток двигателининг тезлик тенгламаси

Ўзгармас ток двигателларининг кучланиш (14-4) ва электр юритувчи куч (14-6) тенгламаларини биргаликда ечиб ўзгармас ток двигателларининг n=f(I_a) тезлик ва механик n=f(M) тавсифининг тенгламасини ёзишимиз мумкин (55-расм)

n = (14-7)
Ўзгармас ток машинасининг момент тенгламаси

М=C_м Ф_ I_a (14-8)

(14-8) дан I_a ни ажратиб (14-9) га қўйиб, ўзгармас ток двигателларининг механик тавсифининг n=f(M) тенгламасини олишимиз мумкин.

(14-9)

(14-10) тенглама ўзгармас ток двигателларининг айланиш тезлигини якорда хосил қилинган моментга боьлиқлигини аниқлайди. Ўзгармас ток двигателларини механик тавсифларининг (55-расм) U=cоnst да кўриниши, валдаги момент M ўзгарганда магнит оқими Ф_ нинг ўзгаришига боьлиқ.

3. Ўзгармас ток двигателларини юргизиб юбориш усуллари

Ўзгармас ток двигателларини юргизиб юборишда: 1) якор керакли тезликка эришиши учун валда етарли юргизиб юборувчи момент хосил бўлиши; 2) якор чўлғамларида двигател учун хавфли бўлган ишга киритиш токларини хосил бўлмаслигини таoминлаш керак.

Ўзгармас ток двигателлари қуйидаги асосий уч хил усулда ишга туширилади:
1.Двигателни манбага тўьридан-тўьри улаш;
2.Якор чўлғамига қўшимча юргизиш қаршиликларини ёки реостатларни улаш.
3.Якор чўлғамидаги кучланишни пасайтириш ёрдамида юргизиш.
Агар n=0 бўлса, E_a=0 бўлиб (13-7) дан якордаги ишга киритиш токи
I_ит= (14.10)
бўлади. Умуман ўзгармас ток двигателларида R_a=0,02 ¸ 0,1 бўлганлиги сабабли ишга тушириш токи I_ит=(50 ¸ 10) I_н га тенглашиши мумкин. Шунинг учун якор чўлғамини тўьридан-тўьри манбага улаш усули якор чўлғамининг актив қаршилиги катта бўлган кичик қувватли ўзгармас ток двигателларида қўлланилади.