SIFATNING MA’NO GURUHLARI
Sifatlar qanday belgini ifodalashiga ko‘ra quyidagi guruhlarga bo‘linadi:
1) xususiyat sifatlari;
2) rang-tus sifatlari;
3) maza-ta’m sifatlari;
4) hajm-o‘lchov sifatlari;
5) hid bildiruvchi sifatlar;
6) makon-zamon belgisini bildiruvchi sifatlar.
Narsalarning turli xususiyat-holatlarini bildirgan sifatlar xususiyat sifatlari, hajmi, vazni, o‘lchovi va shaklini bildirgan sifatlar hajm-o‘lchov sifatlari,
o‘rin va vaqtga nisbatan belgilarini bildirgan sifatlar makon-zamon sifatlari deyiladi. Narsalarning rang-tusini bildirgan sifatlar rang-tus sifatlari, maza-ta’mini bildirgan sifatlar maza-ta’m sifatlari, hidini bildirgan sifatlar hid sifatlari deyiladi.
Xususiyat sifatlari: xursand, quvnoq, gʻamgin, shoʻx, kamtar, ahmoq, shaddod, baroq, yoʻrgʻa, boqiy, foniy, qaltis, gʻalati, iliq, issiq, salqin, xarob, xasta, xafa, osuda, muhtoj, toʻq, farovon, shalabbo, xor, mosuvo, dargʻazab.
Hajm-oʻlchov sifatlari: baland, uzun, qisqa, keng, tor, yirik, jimitday, hayhotday, tubsiz, azim, ogʻir, yengil, vazmin, katta, dumaloq, qabariq, tuxumsimon, choʻzinchoq, qiyshiq, botiq, yassi.
Makon-zamon sifatlari: yozgi, bulturgi, qishki, kechki, kuzgi, qadimgi, ichki, tashqi, ostki, ustki, yuqorigi, bugungi, burungi, bahorgi, avvalgi, oldingi, ilk, dastlabki.
Rang-tus sifatlari: sap-sariq, olachipor, pushti, zangori, alvon, ol, gungurt, nafarmon, shafaqrang, zargʻaldoq, gunafsharang, moviy, sapsar, qoʻngʻir.
Maza-ta’m sifatlari: shoʻr, nordon, taxir, kakra, laziz, achchiq, chuchmal, shirin, bemaza.
Hid sifatlari: muattar, xushboʻy, badboʻy, qoʻlansa, sassiq.
Sifat bog‘lanib kelgan ot ba’zan gapda tushib qoladi. Bunday vaqtda uning ma’nosi ham sifatga yuklanadi. Natijada sifat otlashib, egalik, kelishik,
ko‘plik qo‘shimchalari bilan o‘zgarish xususiyatiga ega bo‘ladi va ot bajargan sintaktik vazifalarda keladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
