Sobirjon raxmetov собиржан рахметов dastgohli rangtasvirda kompozitsiya asoslari

K a rtin a tekisligining tuzilishi
Asarda tasvirlanadigan figura va buyum lar k a rti­
na tekisligida joylashtirilishi kerak. Tasvir kartinada 
«ushlanib turishi» uchun k artin a tuzilishiga d iq q at­
ni qaratish zarur.
K a rtin a u n in g x a ra k te rig a m uvofiq keluvchi 
k o ia m g a ega b o i is h i sh a rt. F ed o to v n in g ja n rli 
kartin alarid a tasvirlangan k o 'rin ish unchalik keng 
k o ia m ta la b q ilm ay d i. I.V . S u rik o v n in g ta rix iy
k artin alari esa xususiyati va m avzusiga k o 'ra keng 
k o ia m ta lab etadi. K o'pchilik rassom lar asarlari 
k o ia m t o ‘g ‘ri tan lan g an lig i uchun m uvaffaqiyatli 
chiqqan. K artina uchun tan lan g an m ato hajm i ham 
muhim. Surikov o'zining ko 'p fig u rali asarlari uchun 
k o ‘ndalang form atni tanlashni m a’qul ko ‘rgan.
«M enshikov B eryozovkada» 
k a rtin a si form ati 
k v ad rat shaklga yaqin, shu bilan birgalikda asar 
qahram on qaddini tiklashiga imkon y o ‘q. «K arti- 
naning tepa qism iga bosh taq alib qoladi» (deyishadi 
san ’atshunoslar). Rassom mavzuni plastik jih atd an
ochib beradi: tarix iy qahram on hibsda joylashgan.
U yg'onish davri rassom lari k artin a nisbati, karti- 
n;t tekisligi m asalalariga ju d a e ’tib o r bilan qarash- 
gan. U lar tez-tez 5:8 nisbatda b o 'lg an o ltin kesimga

---

intilishgan. U chlik (trip tix ) shaklidagi k artin alarn i 
qadrlashgan. U chlikning o 'r ta qismi keng hajm da, 
ikki yoqdagilari esa uning yarm iga teng b o ig a n .
V erm erning « M ak tu b u sh lag an qiz» k a rtin asi 
nafaqat y o ru g iik va ranglarning u y g ‘unligi, balki 
geom etrik qurilishning m ukam m alligi bilan e ’tib o rg a 
molik. Q izning yon tom ondan q a t’iy tasviri silliq 
devor fonida ishlangan. Bir tom ondan deraza taba- 
qasi, 
ik k in ch i tom o n d an o sig 'liq tu rg a n p ard a 
k o ‘rin ib tu rib d i. 
T o ‘g ‘rib u rc h a k la rn in g aniq va 
oddiy shakllari k artin a uyg'unligini ham da tinch- 
likni | a ’m inlam oqda.