Soliq tizimi va uning mohiyati

Soliqlar deganda nima tushuniladi?
Soliqlar va majburiy to’lovlar ta’rifi Soliq Kodeksining 12-moddasida bayon qilingan.
Soliqlar deganda, muayyan miqdorlarda undiriladigan, qaytarib berilmaydigan va begoraz xususiyatga ega bo’lgan, byudjetga yo’naltiriladigan majburiy pul to’lovlari tushuniladi. Moliyaviy manbalardan yana biri boshqa majburiy to’lovlardir.
Boshqa majburiy to’lovlar deganda nima tushuniladi?
Boshqa majburiy to’lovlar deganda davlat maqsadli jamg’armalariga majburiy pul to’lovlari, bojxona to’lovlari, shuningdek vakolatli organlar hamda mansabdor shaxslar tomonidan yuridik axamiyatga molik harakatlarni to’lovchilarga nisbatan amalga oshirish uchun, shu jumladan muayyan huquqlarni yoki lisenziyalar va boshqa ruxsat beruvchi xujjatlarni berish uchun to’lanishi lozim bo’lgan yig’imlar, davlat boji tushuniladi.

2. Soliqlar va boshqa majburiy to’lovlarning turlari va elementlari

Soliqlar va jamg’armalarning barcha turlari davlat foydasiga yuridik va jismoniy shaxslardan majburiy undiriladigan to’lovlardir. 5 ularning turlariga o’tishdan oldin yuridik va jismoniy shaxslar tushunchasiga tuxtaldin.
Yuridik shaxs deganda quyidagi lar tushuniladi:

1. 
   O’zbekiston Respublikasining qonun xujjatlariga muvofik tashkil etilgan, o’z mulkiga egabo’lgan hamda o’z majburiyatlari yuzasidan mol-mulki bilan javob beradigan, mustaqil balansga esa bo’lgan, o’z nomidan mulkiy va shaxsiy nomulkiy xuquqlarga ega, majmuriyatlarini bajaraoladigan, sudda davogar va javobgar bo’la oladigan, xo’jalik yurituvchi subyekt;
   
2. 
   Chet davlatning Qonun Xujjatlariga muvofiq tashkil etilgan hamda Qishloq
   

Respublikasida fuqarolik xuquq layoqatiga ega bo’lgan xorijiy yoki xalqaro tashkilot.
Jismoniy shaxs deganda O’zbekiston Respublikasi fuqarolari, chet davlat fuqarolari, shuning dek fuqaroligi bo’lmagan shaxslar tushuniladi.
Soliq va majburiy to’lovlarning turlari. Bular Soliq kodeksining 23-moddasida aks ettirilgan. Shu moddaga ko’ra soliqlar quyidagi turlari bo’linadi.

1. 
   yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig’i;
   
2. 
   jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’i;
   
3. 
   ko’shilgan qiymat solig’i;
   
4. 
   aksiz solig’i;
   
5. 
   yer qa’ridan foydalanuvchilar uchun Soliqlar va maxsus to’lovlar;
   
6. 
   suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq;
   
7. 
   mol-mulk solig’i;
   
8. 
   yer solig’i;
   
9. 
   obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig’i;
   
10. 
    jismoniy shaxslardan transport vositalariga benzin, dizel yokilgisi va gaz ishlatganlik uchun olinadigan soliq.
    

Boshqa majburiy to’lovlar ham 23-moddada qayd qilingan.