Soliqlar, ularning vazifalari va turlari

2.2. YaIM kontseptsiyasi
YaIM - bu yalpi ichki mahsulotni anglatadi. Ushbu ko'rsatkich turli davlatlar iqtisodiyotini baholashda qo'llaniladi.
TA'RIFI Yalpi ichki mahsulot tarkibiga u hisoblangan davlat tomonidan ishlab chiqarilgan barcha mahsulotlar va ko'rsatilgan xizmatlar narxini kiritadi.
Haqiqiy YaIMning formulasi davlatda ishlab chiqarilgan (ko'rsatiladigan) barcha mahsulotlarni (xizmatlarni) yig'ish yo'li bilan aniqlanadi.
Ko'pincha, YaIM ko'rsatkichi 1 yilga belgilanadi. Bizda mamlakat YaIM U rublda hisoblanadi va ko'rsatkichni boshqa davlatlar bilan taqqoslaganda matematik ravishda AQSh dollariga aylantiriladi.
Yalpi ichki mahsulotning bir nechta turlari mavjud, ularning har biri o'ziga xos formulaga ega:

• 
  Mahsulot narxlariga qarab YaIM o'sishini aks ettiruvchi nominal YaIM (barcha ishlab chiqarilgan mahsulotlarning yakuniy qiymatini aniqlash);
  
• 
  Tovar ayirboshlash hajmini to'g'ridan-to'g'ri ko'rsatadigan real YaIM, ya'ni mahsulotlar soni qay darajada o'sgan.
  

Haqiqiy YaIM
Haqiqiy yalpi ichki mahsulot inflyatsiyani hisobga olgan holda ishlab chiqarilgan mahsulotlar (ko'rsatilgan xizmatlar) hajmini aks ettiradi. Ushbu ko'rsatkich haqiqiy holatni tushunishga eng yaqin davlat iqtisodiyoti, shu jumladan ishlab chiqarish darajasi.
Haqiqiy YaIM yordamida davlat iqtisodiyotining holatini - u inqirozga uchraganmi yoki ilmiy-texnik yuksalishni boshdan kechirayotganini aniqlash oson. Haqiqiy YaIM - bu valyuta kurslari farqiga bog'liq bo'lmagan aniq ko'rsatkich.
Milliy iqtisodiyot - barcha tarmoqlar va sohalarni, mikro va makrodarajadagi iqtisodiyotlarni, funktsional iqtisodiyotni, ko’plab infratuzilmalarni o’z ichiga olgan yaxlit iqtisodiyotdir. Milliy iqtisodiyot bu turli shakldagi xo’jaliklarning tarkib topgan tuzilishi bo’lib, uning asosida mehnat taqsimoti va uning rivojlanishi yotadi. Turli shakldagi xo’jalik shakllari milliy iqtisodiyotning tarkibiy tuzilmasini tavsiflab beradi.
Makroiqtisodiy jihatdan qaralganda milliy iqtisodiyotning tarkibiy tuzilishi mamlakatda mavjud bo’lgan ishlab chiqarish resurslari; ularning ijtimoiy mehnat taqsimoti asosida ajralib chiqqan iqtisodiy sub‘ektlar o’rtasidagi taqsimoti hajmi; mazkur sub‘ektlar ishlab chiqarish hajmlari, milliy mahsultni ishlab chiqarish jarayonlarida shakllanuvchi tarkibiy qismlari o’rtasidagi munosabat sifatida namoyon bo’ladi. Milliy iqtisodiyotning tarkibiy tuzilishini chizma orqali tasvirlash mumkin: