Soliyeva Muhlisa Ikrom qizi
Download 0.94 Mb. Pdf ko'rish
|
yarim o\'tkazgich asboblardan foydalanib epitaksiya
|
Mavzuning dolzarbligi
Ushbu bitiruv malakaviy ishimda yarimo’tkazgichli geterostrukturalarni epitaksial o’stirishning asosiy g’oyalari va usullari bayon etiladi. Bu masalaga magistratura talabalariga o’qiladigan “Epitaksial strukturalar fizikasi va texnologiyasi” maxsus kursining bir qismi bag’ishlangan. Epitaksial sistema deganda qattiq monokristal taglikka surtilga yupqa ko’p qatlamli yarimo’tkazgichli strukturalar (geterostrukturalar va nanostrukturalar) 4 tushuniladi. Yarimo’tkazgichli materiallarga to’liq asoslangan zamonaviy elektronika va kompyuter texnikasi rivoji elektron sistemalar o’lchamlarining kichrayishi, ishlash tezligining oshishi va energiya ta`minotining qisqarishi tomonga bormoqda. Shu nuqtai nazardan xarakteristik o’lchamlari nanometrli diapazonda yotuvchi epitaksial sistemalar o’ta dolzarb hisoblanadi. Yarimo’tkazgichlar fizikasi bo’yicha ishlarning ko’pchiligi aynan shunday strukturalar ustida olib borilishi tasodif emas. Bugungi kunda yarimo’tkazgich asboblar texnologiyasida epitaksiyadan foydalanish orqali judayam qiyin sharoitlarda ishlash imkoniyatiga ega bo’lgan elektr va optik asboblar yasay olishimiz mumkindir. Bu esa epitaksiya haqida chuqurroq ma’lumotga ega bo’lishimiz bugungi kun talablaridan biri ekanligini tasdiqlaydi, fikrimcha. Yarimo’tkazgich getereostrukturalarni yaratish va o’rganish bo’yicha ishlari sikli uchun Rossiya olimi J.I.Alferov 2000-yili fizika bo’yicha mukofot oldi. Bugungi kundagi zamonaviy hayotimizda geterostrukturalar (yuqori tezlikka ega tranzistorlar, geterolazerlar, yorug’lik diodlari) aloqaning optik tarmoqlarida, yozish va kompyuter ma`lumotlarini o’qish sistemalarida keng qo’llanilmoqda. Yarimo’tkazgichli geterostrukturalar o’zlarining ulkan fizik xossalariga ularni tayyorlash texnologik usullari ayniqsa, molekulyar dastali epitaksiya texnologiyasining zamonaviy rivojlanishi tufayli erishgan. Bu kimyoviy texnologiyaning xususiyati kimyoviy tarkib, geteroqatlamlar qalinligi, erkin tashuvchilar konsentratsiyasi kabi oldindan berilgan parametrlarga ega materiallar yaratish imkonidir. Bunda epitaksial geterostrukturalar bilan shug’ullanuvchi ixtiyoriy fizik bu parametrlarni qanday oraliqlarda va qanday narxda almashtirishni bilishlari uchun ularni tayyorlash texnologiyasini yaxshi bilishi kerak. Shu bilan birga o’z-o’zidan zamonaviy yuqori texnologiyalarga tegishli bo’lgan epitaksial texnologiya tadqiqotchidan chuqur fizik bilim va ko’nikmalarni talab etadi. Buning natijasida bu sohada, qoidaga ko’ra fizik bilimga ega bo’lgan mutaxasislar ishlaydi. |
