Sotsial psixologiya Darslik

Parchalab tashlangan ma’lumotlar – axborot xurujlarini amalgan 
oshirishning yangi vositalaridan biri. Bunda bir qarashda ahamiyatsiz, ayrim-
alohida ma’lumotni o’zida mujassam etgan axborot uni idrok etganlarning 
madaniy saviyasiga bevosita ta’sir qilib qo’yganini bilmay qoladi kishi. 
Amerikalik olimlarning ta’kidlashicha, odatda aqlli mutaxassislar muhim, global 
xarakterli ma’lumotlarga e’tibor berib, orada o’tkazib yuborilgan, qo’shib 
berilayotgan narsalarga e’tibor qaratmaydigan. Lekin aynan o’sha kichik ma’lumot 
ongosti tizi orqali shaxsga kuchli ta’sir qilishi mumkin. Masalan, chiroyli, ma’nili 
qo’shiqni, bema’ni libos, yot madaniyatga xos bo’lgan qolipda tikilganligi, 

---

111 
yoshlarning kiyinish didiga kuchli ta’sir qilishi mumkin. Chunki odatda kattalar 
qo’shiqning mazmuniga e’tibor berishsa, yoshlar qo’shiqchining libosi, o’zini 
tutishiga ahamiyat beradi. 

Tashabbusni egallash – axborot agressiyalaridagi yana bir usul. Yangi 
ma’lumotni bilgan zahoti uni egasidan avval “meniki” deb berib yuborish ko’plab 
axborot kanallarida ishlatiladigan usul bo’lib, o’zgalar tashabbusini “bizniki” 
deyish orqali o’z mamlakati aholisi, xattoki, xorij kanallarida o’zlariga ma’qul 
fikrni ta’kidlab, noma’qulini o’zgalarnikiday ko’rsatishga asoslanadi. 

Yomonlik bilan tugamaydigan qurollarni ishlatish – mutaxasislarning 
fikricha, odamlar hayotiga tahdid solmaydi, bundan odamlar salomatlik yoki 
umrlarining tugashi kabi talofatlar ko’rmaydi, lekin ular ommani g’arazli 
chaqiriqlar bilan to’s-to’polonlarga chiqishga majbur etishi, aloqa vositalarini 
batamom ishdan chiqarishi yoki energiya manbalarini noqonuniy boshqa tarafga 
o’tib ketishiga olib kelishi mumkin. Masalan, bunday qurol ishlatilganda ba’zan 
ishlab turgan radio kanal tarmog’iga begona kanal tushib olib, o’z “diydiyosi”ni 
gapirishi, odamlarning “nima bo’ldi ekan?” qabilida qiziqishlariga asolanib, biror 
siyosiy liderni yomonlashi, yoki genosidni tarqatishi mumkin. Maqsad – 
tinlovchilarning fikrini o’zgartirish orqali, ularning xulq-atvoriga ta’sir 
ko’rsatishdir. 
