Sotsiologiyaning fan sifatida vujudga kelishi va taraqqiyotini asosiy bosqichlari

partiyalar, ommaviy harakatlar, kasaba uyushmalari, jamoat fondlari, nodavlat
notijorat tashkilotlari, mustaqil ommaviy axborot vositalari fuqarolik jamiyatlari
institutlari sanaladi.
O’zbekistonda kuchli fuqarolik jamiyatini shakllantirish borasida olib
borilayotgan ishlar asta-sekin va tobora ijobiy natijalar bermoqda. Aholining
asosiy qismi fuqarolik jamiyati faoliyatini turli ko’rinishlarida, masalan, jamoat va
xayriya ishlari, NNT tadbirlarida faol ishtirok etadi. Fuqarolik jamiyati institutlari
milliy an’analar, ijtimoiy munosabatlarning mustahkam poydevorini yaratishning
ko’p asrlik tarixiy tajribasini hisobga olgan holda shakllantirilmoqda. Fuqarolar
ijtimoiy faolligining an’anaviy Shakllari barobarida ko’ngillilik – talabgorlik
faoliyati, davlat organlariga tizimli ravishda murojaat qilish, mahalliy hamjamiyat
manfaatlarini himoya qilish (iste’molchilar huquqlarini himoya qilish, jonivorlarni
himoya qilish va hk.) singari ko’rinishlari ham rivojlanmoqda.
Jamoatchilik fikriga ko’ra, fuqarolik jamiyatlari zarurati fuqarolarning o’z
ijtimoiy muammolarini o’zlari hal qilishga intilishida paydo bo’ladi (masalan,
aholining ehtiyojmand qatlamlariga yordamlashish, biznes va tadbirkorlikni
rivojlantirishga ko’mak berish va hk.). Mahalla singari fuqarolik jamiyati instituti
16
Zborovskiy G.E. Obshаya sotsiologiya: Uchebnik. 3-e izd., ispr. i dop. – M.: Gаrdаriki, 2004. – 592 s.
17
Kojevnikov S.N. Gosudаrstvo i prаvo: krаtkiy slovаr terminov i rаzъyasneniy po prаvovedeniю. - M.: 2016.

---

mamlakatning ijtimoiy hayotida, siyosiy-huquqiy madaniyatni oshirish,
fuqarolarda inson huquqlari va erkinliklariga hurmatni shakllantirish, ularning
konstitutsion huquqlarini anglab olishida muhim ahamiyat kasb etadi. Bu ijtimoiy
jihatdan e’tiborga molik vazifalarni bajarish, fuqarolarning huquq va qonuniy
erkinliklarini himoya qilishda mahalla singari noyob fuqarolik jamiyati
institutining roli oshib borayotganidan dalolat beradi
18
. 
Davlat bilan jamiyatni bog’lab turadigan yana bir muhim institut siyosiy