Sportchilarning oqilona ovqatlanishi
Download 0.77 Mb. Pdf ko'rish
|
8-amaliyyy.
|
SPORTCHILARNING OQILONA OVQATLANISHI Olib borilgan ilmiy tadqiqotlar sportchi vujudi ovqatlanish jarayonlarining bir qator o uziga xos xususiyatlari mavjudligini ko'rsatadi. Ayniqsa, katta sportda yuqori natijalarga erishish uchun muntazam shugiillanish va musobaqalar davomida sportchi vujudlga tushadigan kuchli yuklamalar moddalar va energiya almashinuvining dastlabki va muhim bosqichlariga katta e’tibor berish kerakligini taqozo qiladi. Bu borada yigilgan m aium otlar tahlili sportchi ovqatlanishida quyidagi asosiy beshta qoidaga amal qilish zarurligini ko‘rsatadi: 1. Sportchi vujudining tegishli quw at bilan ta’minlanishi u sarflagan umumiy quvvatga mos keiishi. 2 . Ovqatlanishda oziq moddalar, suv, vitaminlar, mineral moddalar umumiy miqdori va nisbatini sport turi, bajariladigan jismoniy zo‘riqish tezligi, davomiyligi va koiamiga qarab belgilash. 3. Musobaqaga tayyorlanish, musobaqa davri va musobaqadan keyingi davrlar o'ziga xos holda ovqatlanishni (oziq moddalami bir-biriga m e’yoriy nisbatini) talab qiladi. 4. Mushak massasi va kuchini oshirib borishda unga mos keladigan kuniik ovqatni belgiiab olish. 5. Muvofiq ovqatlanishni belgilashda sportchi vujudining fiziologik, biokimyoviy xususiyatlari, miiiiy an'analar hamda iqlim sharoitlarini hisobga olish. Bajariladigan har qanday jismoniy ish uning hajmi, tezligi va koiamiga ko'ra tegishli miqdorda oziq moddalar talab qiladi. Vujudning bunday ovqatga boigan umumiy ehtiyoji sportchining jinsi, ob-havo sharoitlari, ruhiy kechinmalariga qarab ham turlicha boiadi. Ovqat bilan ehtiyojni qoplash uchun qabul qilinadigan quwat esa asosiy oziq moddalaridan qancha va qanday holda iste’mol 306 www.ziyouz.com kutubxonasi qilinishiga bog'liq. Iste’mol qilinadigan taomlar tarkibida bu moddalar turli xil nisbatda, masalan, go‘shtli ovqatlarda oqsil, yog‘li ovqatlarda lipidlar, xamir, o'simlik mahsulotlaridan tayyorlangan ovqatlarda esa uglevodlar ko‘p boiadi. Kunlik ovqatning umumiy energetik qiymati esa uning tarkibidagi oqsil, yog4, uglevodlar miqdori bilan aniqlanadi. Bu moddalar ichida uglevodlar asosiy quvvat manbayi hisoblanib, sport mashg'ulotlari bilan shug'ullanilganida dastavval aynan ular ishga tushadi. Yog4 va oqsillar bu borada ikkinchi va uchinchi darajalidir, ulaming quvvat hosil bo'lishi uchun sarflanishi, ko'pincha, favqulodda holatlardagina sodir bo'ladi. Bulardan tashqari, jismoniy faoliyat uchun quvvat bermasa-da, me’yoriy fiziologik va biokimyoviy jarayonlaming borishi uchun Download 0.77 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|