«старость и настоящее время: текущая ситуация, тенденции развития и предстоящие проблемы»

Ключевые слова: ценность, молодёжь, общество, концепция, идеалы, благополучие, 
семья, социализация.
Abstract. A society that has lost its values will inevitably leave the stage of history. Values
determine the normative-imperative aspect for the development and education of young people. 
Young people who know and master this landscape will have a clear understanding and vision of 
what society expects from them. The article examines the value aspects of modern youth development. 
Values are the basic structures of any society, and it is shown that they form the mentality of its 
members.
Key words: value, youth, society, concept, ideals, well-being, family, socialization.
“Qadriyat” tushunchasi har doim faylasuflar, sotsiologlar, psixologlar, 
madaniyatshunoslar uchun qiziqish obyekti boʻlib kelgan va bu qadriyatlarning turli 
tushuncha va nazariyalarida oʻz ifodasini topganligi bilan dalillanadi. Qadriyatlar 

---

“Keksalik va hozirgi zamon: mavjud holat, rivojlanish tendensiyalari va istiqboldagi muammolar” 
mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami
172
va qadriyat yoʻnalishlarini oʻrganishning klassik va zamonaviy sotsiologik, falsafiy 
va ijtimoiy-psixologik konsepsiyalarini tahlil qilish bizga ushbu tushunchalarni 
talqin qilishning koʻplab yondashuvlarini aniqlash imkonini beradi. Shu bilan birga, 
zamonaviy ijtimoiy-tarixiy sharoitda tahlil yoʻnalishining oʻziga xos xususiyatlaridan 
qat’iy nazar, ijtimoiy qadriyatlar individual va ijtimoiy ongning eng muhim tarkibiy 
qismlari sifatida oʻrganiladi, hayot strategiyalarini shakllantirishga ta’sir qiladi, ijtimoiy 
xulq-atvor va ijtimoiy subyektlarning oʻzaro ta’sirining xarakterini aniqlashdagi ularni 
amalga oshirishning asosiy vositalaridir [5].
Inson va jamiyatni oʻrganish bilan shugʻullanadigan fanlar uchun qadriyat 
yoʻnalishlari muammolari eng muhimlaridan biridir. Buning sababi, birinchi navbatda, 
qadriyatlar bir shaxs uchun ham, har qanday ijtimoiy guruh, millat va butun insoniyat 
uchun integral asos boʻlib xizmat qiladadir.
Qadriyatlar - bu voqelikni idrok etishda ustuvorliklarni belgilovchi, hayotning 
barcha sohalarida oʻz xatti-harakatlar yoʻnalishlarini belgilaydigan va asosan 
jamiyatning “hayot tarzi” ni shakllantiradigan eng muhim maqsadlar va xulq-atvor 
normalari toʻgʻrisidagi odamlarning umumlashtirilgan gʻoyalaridir. Umumlashgan 
shakldagi tizim yoki ustun qadriyatlar toʻplami ma’lum bir jamiyatning madaniyati 
va tarixiy tajribasining xususiyatlarini ifodalaydi [6].
Qadriyat yoʻnalishlari - bu shaxsning ijtimoiylashuv va ijtimoiy moslashuv 
jarayonlarida hayotiy tajribasi bilan shakllangan va mustahkamlangan, muhimni 
ahamiyatsizdan ajratib turadigan shaxsning ichki (dispozitsiyaviy) tuzilishining 
elementlarida namoyon boʻlishidir. Shaxs hayotining yakuniy ma’nolari va asosiy 
maqsadlari doirasi sifatida qabul qilingan ma’lum qadriyatlarni shaxs tomonidan 
qabul qilmaslik, shuningdek ularni amalga oshirishning maqbul vositalarini aniqlash 
orqali roʻyobga chiqadi [3].
Jamiyatdagi jadal ijtimoiy-iqtisodiy oʻzgarishlar, iqtisodiy taraqqiyotning 
jadallashuvi bilan bir qatorda insonga axborot ta’sirining soni va hajmining ortishi 
kuzatilmoqda, stress omillari soni ortib bormoqda. Bunday sharoitda tashkilot 
xodimlari, ayniqsa, yoshlar oldida muvaffaqiyatli, raqobatbardosh boʻlish va shu 
bilan birga jismoniy va ruhiy salomatlikni saqlash vazifasi turibdi, kadrlar tanlash 
sohasida ishlaydigan psixologlar uchun esa, vazifa xodimlarning muvaffaqiyatini 
samarali bashorat qila oladigan bunday shaxsiy tuzilmalar uchun [7]. 
Zamonaviy ijtimoiy-madaniy voqelikda globallashuv, axborot, jinsiy va boshqa 
inqiloblar kabi umumiy sivilizatsiya tendentsiyalari ta’sirida sodir boʻlayotgan 
oʻzgarishlar jamiyat ma’naviy qadriyatlari evolyutsiyasiga sezilarli ta’sir koʻrsatdi va 

---