«statistika» fanidan mustaqil ish

Qo'shimcha o'zgarish:
Shahar do‘konlaridagi chakana savdo hajmi

yillar	Tovar oborot xajmi,taqqoslama baxolarda,(mln,so’m)	Qo'shimcha o'zgarish
		bazis	zanjir
2007	458	-	-
2008	463	1,092	1,092
2009	467	1,965	0,864
2010	503	9,825	7,709
2011	554	20,961	10,139
2012	568	24,017	2,527
2013	520	13,537	-8,451
2014	569	24,236	9,423
2015	536	17,031	-5,800
2016	645	40,830	20,336
2017	610	33,188	-5,426
2018	603	31,659	-1,148
2019	605	32,096	0,332
2020	609	32,969	0,661
2021	618	34,934	1,478

Qo'shimcha o'zgarish:
Qo'shimcha o'zgarish koeffitsiеnti
(foizda bo'lsa sur'ati)
( bazis)
- 2008 yilgi tovar oborot xajmi- 463 mln so’m
-2007 yilgi tovar oborot xajmi – 458 mln so’m
= =1,092%
- tovar oborot xajmi o’zgarishi (o’sish/kamayish)- 1,092%
Xulosa: shaxar do‘konlaridagi 2008-yilgi tovar oborot xajmi 2007- yilgi tovar oborot xajmidan 1,092%ga o’sgan. (2007-yilni bazis qilib olganda)


- 2009 yilgi tovar oborot xajmi- 467 mln so’m
-2007 yilgi tovar oborot xajmi – 458 mln so’m
= =1,965%
Xulosa: shaxar do‘konlaridagi 2009-yilgi tovar oborot xajmi 2007- yilgi tovar oborot xajmining 1,965%ga o’sgan. (2007-yilni bazis qilib olganda)
Shu tariqa davom etiladi,
javoblarimiza ( ) musbat (+) chiqsa bazis yilga nisbatan o’sgan xisoblanadi, javoblarimiza( ) manfiy (-) chiqsa bazis yilga nisbatan kamaygan xisoblanadi.
Qo'shimcha o'zgarish koeffitsiеnti
(foizda bo'lsa sur'ati)
(zanjir)


- 2008 yilgi tovar oborot xajmi- 463 mln so’m
-2007 yilgi tovar oborot xajmi – 458 mln so’m
= =1,092%
- tovar oborot xajmi o’zgarishi (o’sish/kamayish)- 1,092%
Xulosa: shaxar do‘konlaridagi 2008-yilgi tovar oborot xajmi 2007- yilgi tovar oborot xajmidan 1,092%ga o’sgan.
- 2009 yilgi tovar oborot xajmi- 467 mln so’m
-2008 yilgi tovar oborot xajmi – 463 mln so’m
= =0,864%
Xulosa: shaxar do‘konlaridagi 2009-yilgi tovar oborot xajmi 2008- yilgi tovar oborot xajmining 0,864%ga o’sgan.
Shu tariqa davom etiladi,
javoblarimiza ( ) musbat (+) chiqsa oldingi ( ) yilga nisbatan o’sgan xisoblanadi, javoblarimiza( ) manfiy (-) chiqsa oldingi ( ) yilga nisbatan kamaygan xisoblanadi.
1% qo'shimcha o'zgarishning mutlaq mohiyati
Shahar do‘konlaridagi chakana savdo hajmi

yillar	Tovar oborot xajmi,taqqoslama baxolarda,(mln,so’m)	1% qo'shimcha o'zgarishning mutlaq mohiyati
2007	458	-
2008	463	4,58
2009	467	4,63
2010	503	4,67
2011	554	5,03
2012	568	5,54
2013	520	5,68
2014	569	5,2
2015	536	5,69
2016	645	5,36
2017	610	6,45
2018	603	6,1
2019	605	6,03
2020	609	6,05
2021	618	6,09

1% qo'shimcha o'zgarishning mutlaq mohiyati
1 % qo'shimcha o'zgarishning mutlaq mohiyati
- 2007 yilgi tovar oborot xajmi- 458 mln so’m
Xulosa: 1% qo'shimcha o'zgarishning mutlaq mohiyati 2007-yil 4.58% ni tashkil qiladi.

Shahar do‘konlaridagi chakana savdo hajmi

yillar	Tovar oborot xajmi,taqqoslama baxolarda,(mln,so’m)	mutloq qo'shimcha o'sish		O'zgarish sur'ati		Qo'shimcha o'zgarish			1% qo'shimcha o'zgarishning mutlaq mohiyati
		bazis	zanjir	bazis	zanjir		bazis	zanjir	-
2007	458	-	-	-	-		-	-	-
2008	463	5	5	101,092	101,092		1,092	1,092	4,58
2009	467	9	4	101,965	100,864		1,965	0,864	4,63
2010	503	45	36	109,825	107,709		9,825	7,709	4,67
2011	554	96	51	120,961	110,139		20,961	10,139	5,03
2012	568	110	14	124,017	102,527		24,017	2,527	5,54
2013	520	62	-48	113,537	91,549		13,537	-8,451	5,68
2014	569	111	49	124,236	109,423		24,236	9,423	5,2
2015	536	78	-33	117,031	94,200		17,031	-5,800	5,69
2016	645	187	109	140,830	120,336		40,830	20,336	5,36
2017	610	152	-35	133,188	94,574		33,188	-5,426	6,45
2018	603	145	-7	131,659	98,852		31,659	-1,148	6,1
2019	605	147	2	132,096	100,332		32,096	0,332	6,03
2020	609	151	4	132,969	100,661		32,969	0,661	6,05
2021	618	160	9	134,934	101,478		34,934	1,478	6,09

3. Dinamika qatori bo‘yicha quyidagi o‘rtachalarni hisoblang: dinamik qator o‘rtachasi, o‘rtacha yillik o‘sish va qo‘shimcha o‘sish sur’atlari.
Davriy dinamika qatorlarining o'rtacha darajasi oddiy arifmеtik formula bilan aniqlanadi:


= = 555,2 (mln,so’m)
Xulosa: 15 yil davomida(2007-2021) Shahar do‘konlaridagi chakana savdo hajmi o’rtacha qiymati 555,2 (mln,so’m)ni tashkil qiladi .
O 'rtacha o'zgarish sur'ati: Agarda zanjirsimon usulda o'zgarish sur'atlari ma'lum bo'lsa, o'rtacha yillik o'zgarish sur'atini quyidagi o'rtacha gеomеtrik formula yordamida aniqlash mumkin:

R – zanjirsimon o’sish suratidir
x ulosa: 2007-yildam 2021-yilgacha bo’lgan o’rtacha yillik o’zgarish 102.163% ga teng
O'rtacha yillik o'zgarish sur'atini mutloq darajalar asosida ham hisoblash mumkin:


- boshlang’ich (2007)yilgi Tovar oborot xajmi -458 (mln,so’m)
- so’ngi (2021)yilgi Tovar oborot xajmi -618 (mln,so’m)
n-nechta yil qatnashgan soni-15


xulosa: 2007-yildam 2021-yilgacha bo’lgan o’rtacha yillik o’zgarish 102.163% ga teng
Shahar do‘konlaridagi chakana savdo hajmi to’g’risidagi dinamik qatorning o’rtachalishuvi

yillar	Tovar oborot xajmi,taqqoslama baxolarda,(mln,so’m)	o'rtaca yillik o'sish (3 yillik)	sirg'anchiq o'rtacha
2007	458		-
2008	463	462,667	462,667
2009	467		477,667
2010	503		508,000
2011	554	541,667	541,667
2012	568		547,333
2013	520		552,333
2014	569	541,667	541,667
2015	536		583,333
2016	645		597,000
2017	610	619,333	619,333
2018	603		606,000
2019	605		605,667
2020	609	610,667	610,667
2021	618		-
jami:	8328

Sirg’anchiq va 3 yillik kabi amallar yordamida jadvaldagi ma’lumotlarni o’zgaryotganligi to’g’risidagi ma’lumotlardagi ega bo’lamiz.