Stomatologik asbob va ashyolar

70-rasm. 1- tishning ichki qismi. 
2- ildiz uzunligi.
71-rasm. 6-chi tishning ildiz kanallari- 
dagi asboblar rentgenogrammasi.

---

1. Pulpa to ‘qimasi parchalarini tozalash;
2. Infitsirlangan dentinni tozalash;
3. Kanalga antiseptikli ishlov berish;
4. Kanalga shakl berish va plombalash.
Ildiz kanallariga endodontik asboblar bilan mexanik ishlov quyidagi 
ketma-ketlikda amalga oshiriladi:
- bosqichma-bosqich antiseptikli vannochka ostida kanaldan chirigan 
pulpa to‘qimasi pulpaekstraktor yordamida olinadi;
- nekrozlangan to kqimalar burav, rashpil bilan olinadi;
- kanalga kirish qismi va kanal rimer, fay liar bilan kengaytiriladi.
Kanalga mexanik ishlov berish uni kimyoviy yuvish bilan birga bajarila-
di. Kimyoviy ishlovning asosiy maqsadi pulpa va dentin qoldiqlari, organik 
va anorganik moddalar hamda mikroorganizmlarni kanaldan yuvib chiqa- 
rishdan iboratdir.
Kanalga kimyoviy ishlov kislota va kompleksonlar bilan amalga oshi­
riladi. Kompleksonlar dentin to‘qimasining kalsiy ionlari bilan reaksiyaga 
kirishadi va natijada kanal devori dekalsinatsiyaga uchraydi.
ED TA -etilendiam intetrauksus kislota b o ‘lib kom plekson hisobida 
qokllaniladi. Undan tashqari 20 foiz trimol B, Canal+, Largal ultra va bosh- 
qa moddalar ham qo'llaniladi.
3 foiz vodorod peroksidi to‘qimaga ta’sir etishi bilan molekulyar kislorod 
va suvga parchalanadi, kanaldan nekrozga uchragan tokqima va dentin qirindi- 
larini olib chiqib, unga bakterisid ta'sir ko'rsatadi.
Xlor tarkibli moddalarga 2 foiz xloramin, 3-5 foiz natriy gipoxlorit 
eritmasi, 01-1,0 foiz xlorgeksidin, T-xloramin kiradi.
Bu preparatlarning bakteritsid ta’sir ko‘rsatishi gazsimon xlomi ajratil- 
ishi bilan bog'liqdir, ya’ni u 13 foizli xlor va kislorodga parchalanadi.
Xloramin-T (134,4 g xloramin, 26g natriy xlorid va 3,3 ml suv) tarkibli 
bo‘lib, undan xlor juda sekin ajraladi va bakterisid ta’sir ko‘rsatadi.
Xlorgeksin biglyukonat eritmasi antiseptik, bakteritsid va fungitsid ta’sir 
ko'rsatadi. Kanalga ishlov berish uchun uning 0,5-1 foizli eritmasi qo‘llaniladi.
3-5 foizli natriy gipoxlorit eritmasi tarkibida 1 foizli xlor bor, asosan 
ildiz kanaliga ishlov berish uchun q o ‘llaniladi va dentin naychalari 
o ‘tuvchanligini oshiradi, tishlarni oqartirish xususiyatiga ega.
Endodontiyada qo‘llanadigan preparatlarning quyidagi xususiyatlari bo'lishi 
shart:
- antimikrob,
- nekrozli to kqimani erituvchi,
- ildiz kanalini sterilizatsiya qiluvchi,
- ildiz yaqinidagi to ‘qimalarga notoksik ta’sirli.
Aktimikrob ta’sir 5 foizli natriy gipoxlorid eritmasi bilan 1-2 daqiqa 
mobaynida kanal yuvilganda (avval gram-musbat va gram-manfiy floraga), 
30 foizli ekanida toMiq sterilizatsiyada namoyon bo‘ladi.

---

Nekroz to ‘qimani erituvchi xususiyati 5,25 foizli natriy gipoxlorid va 
limon kislota ta’sirida kuzatilgan. Bunda natriy gipoxloridning ushbu xusu­
siyati limon kislotaga nisbatan 7 marta kuchliroq ekanligi kuzatilgan.
Ildiz kanaliga natriy gipoxloridni sterilizatsiya qiluvchi xususiyati (NaOCL) 
bilan kanalga kimyoviy mexanik ishlov berish paytida erkin organik mod- 
dalarni kanallar tizimidan chiqarib beradi. Sves fikricha 5,25 foizli natriy 
gipoxloridning eritmasi 3 foizli(H20 2) vodorod peroksidi bilan navbatma 
navbat qoilanilganda samarasi yanada oshadi.
Ildiz yaqinidagi to ‘qimalarga natriy gipoxlorid notoksik ta’sir qiladi va 
3 foizli vodorod peroksidi bilan birga uning tozalovchi xususiyatlari samara- 
dorligi oshadi.