Stomatologiya propedevtikasi
-rasm. Tishning bog'lov apparati
Download 7.85 Mb. Pdf ko'rish
|
terapevtik stomatologiya
- Bu sahifa navigatsiya:
- 50-rasm. Ildiz cho‘qqiperiodontining tuzilishi
49-rasm. Tishning bog'lov apparati: a - aylanma bog'lam; b - tish-milk
tolalari tutami;d- tishlar am tolalar tutami elementlariga b ogiiq boiadi. Jumladan, sementotsitlar - ikkilamchi sement, osteoblastlar esa suyak to ‘qimasining hosil b o iishida qatnashadi. Yaxshi rivojlangan qon tomir va nervlar hisobiga periodontning trofik vazifasi bajariladi. Bunda ildiz sementi hamda alveolaning kompakt plastinkasining oziqlanishi ta’minlanadi. Periodontning sensor vazifasi nerv oxirlari hisobiga amalga oshiriladi. Undan tashqari periodont tishning chiqishida, almashishida va shakllanishida qatnashadi. Periodontning himoya funksiyasi hisobiga organizm turli zararli omillardan (mikrob, toksin, dorilar va h.k.) ehtiyot qismini, ushbu zararliklarga to‘siq hosil b o iish i bilan tavsiflanadi. Shunday qilib, periodont funksiyalari turlicha b o iib , tish va uning to ‘qimalari, parodont va butun organizm uchun ahamiyatli hisoblanadi. 50-rasm. Ildiz cho‘qqiperiodontining tuzilishi:A - ko'ndalang kesim. B-bo ‘ylama kesim. 1-alveolar suyak;2 - kortikal plastinka;3- alveolar aro to ‘siq qon-tomirlari;4-periodontning kollagen tolalari;5 - ildiz sementi;6~ildiz dentini; 7-ildizning donador dentin qavati;8-predentin;9-pulpa oldi dentin; 10- odontoblastlar; 11 - qon-tomir-nerv tutami; 12-ildiz uchi atrof periodonti; 13- arteriya; 14—vena; 15—nerv;16~ildizning qo ‘shimcha qon-tomir- nerv kanalchalari Parodont Parodont - murakkab anatomik tuzilma b o iib , milk, periodont, alveolar suyak, suyak usti pardasi, ildiz sementi kabi to‘qimalardan tuzilgan. Parodont to‘qimalari funksional va genetikjihatdan butun boiib, bir-biri bilan innervatsiya va qon bilan ta’minianishi umumiy manbalardan amalga oshiriladi. Parodontning har bir qismini atroflicha ta’riflash lozim. M ilk erkin va birikkan qism lardan iborat. Erkin qismini tishlararo s o i g i c h va milk jiyagi - qirg‘oqli milk tashkil qiladi. Birikkan m ilk alveolar suyak pardasiga yopishgan b o ia d i. Tishning bo‘yin qismida unga aylanma boylam tolalari qo‘shilib, boshqa tolalar bilan ham qalin membranani tashkil qiladi. Tish yuzasi va milk jiyagi orasida 1,0-1,5 mm chuqurlikda b o ig an egatcha (jelebok) hosil b o iad i. Milkning birikkan qismi jiyak qismining davomi b o iib , u o ‘tuvchi burmagacha davom etadi. 0 ‘tuvchi burmaga yaqin b o ig an joyi nutqda va ovqatlanganda muskullar hisobiga qimirlaydi. Milk egatchasi emal kutikulasiga birikib ketgan epiteliy bilan qoplanadi. Me’yorda milk egatchasini tubi emal - sem ent birikm asi sohasida jo y lash ad i va yosh ulg‘ayishi bilan chuqurlashadi. Gistologik jihatdan milk ko ‘p qavatli yassi epiteliy, shaxsiy va shilliq osti qavatdan tuzilgan. Milk epiteliysi bazal, tikanaksimon va donador qavatlardan iborat. Donador qavat tarkibida keratogialin donalari mavjud. Bazal qavati RNK ga boy b o iis h i isbotlangan. M ilk epiteliysi m e’yorda muguzlanadi va shu bilan birga tashqi noxush ta’sirlardan (mexanik, haroratli va kimyoviy) himoyalaydi. K o‘p qavatli yassi epiteliy h u ja y ra la ri o r a l i g id a g i y o p ish q o q m o d d a ta rk ib id a g i glukozaminoglikanlar, milkka mikrob va ulaming toksinlari kirishidan himoya qiladi. Nordon glukozaminoglikanlar yuqori molekular murakkab birikmahisoblanib, biriktiruvchi to‘qimalami oziqlantirish, qayta tiklash va o ‘stirish vazifalarini bajaradi. Milk epiteliysida glikogen oz miqdorda b o iib , u tikanaksimon qavat hujayralarida joylashgan. Yalligianishjarayoni rivojlanganda glikogen miqdori oshib ketadi. Alveolar suyak to ‘qimasi zich va g ‘ovaksimon moddadan tashkil topgan. Zich qismi alveolar o ‘sig‘ining ustki qismini tashkil etib, suyak plastinkasi, osteonlar turkumidan iborat juda pishiq to‘qimadir. Zich qismining ichi g‘ovaksimon bo‘lib, suyak to‘siqlari va kanalchalardan iborat. Kanalchalarda sariyog‘-y o g ii suyak ijigi bor, ulardan qon limfa va nerv tolalari o'tadi. Alveolar suyak to ‘qimasi tanadagi boshqa suyaklardan farq qilmaydi. Tarkibida 60-70% mineral tuzlar, 30-38% organik moddalar va kam miqdorda suv bor. Mineral tuzlarining asosi kalsiy va fosfor b oisa, organik m oddalar kollagendir. Suyak to ‘qimasi hujayralari - osteotsit, osteoblast va osteoklastlardir. Parodontning vazifalari: 1. Trofik vazifasi asosan yaxshi rivojlangan qon va limfa kapillar, nerv oxirlari hisobiga amalga oshiriladi; 2. Tayanch - ushlab turuvchi vazifasi periodont, m ilk va alveolar o‘simtaning murakkab bogiam apparati, ayniqsa, alveolar devori va ildiz sementi orasidagi kollagen tolalar hisobiga amalga oshiriladi; 3. A m o rtiz a tsiy a lo v c h i v a z ifa si g ‘o v ak b irik tiru v c h i to‘qimaning gidravlik yo‘stig‘i b o iish i qon va limfa tomirlarining turi va to‘qima suyuqligi hisobiga amalga oshiriladi. Himoya vazifasi parodont to ‘qimalarining morfologik butunligi, milkning epiteliy qoplamining himoyalash xususiyati bo im ish muguzlanish jarayoni, fagotsitozni ta’minlab turuvchi hujayra e le m e n tla ri, ferm en t va b io lo g ik aktiv m o d d ala r hajm i, leykotsitlaming o g iz suyuqligiga emigratsiyasi hisobiga amalga oshiriladi. Plastik vazifasi - blast hujayralari va transkapillar almashinuvining faollashishi hisobiga amalga oshiriladi. Sezuv (reflektor) vazifasi tish tjatorini, parodont va shilliq pardaning butunligi, ozuqa xususiyatiga b o g iiq b o ig a n chaynov bosimini ta’minlab beruvchi murakkab nerv-reseptor apparati hisobiga amalga oshiriladi. Download 7.85 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling