Study of some medicinal plants in uzbekistan

Silliq shirinmiya (Glycyrrhiza glabra L.) sistematik o‘rniga ko‘ra Fabaceae Lindl - 
burchoqdoshlar oilasi Glycyrrhiza L. turkumiga mansub ko‘p yillik o‘t o‘simlikdir. Silliq 
shirinmiya tipik freatofit bo‘lib, u tabiatda yer osti suvlari yaqin, kam sho’rlangan tuproqli 
yerlarda ko‘proq uchraydi. Uning ildizlari yer qatlamiga 5-7 metr kirib borganligi sababli 

---

 
International Journal of Advanced Research in
ISSN: 2278-6236
 

 Management and Social Sciences
Impact Factor: 7.624
 
 

 
 
Vol. 11 | No. 7 |July 2022 
www.garph.co.uk 
IJARMSS | 45 
ancha chuqurda joylashgan yer osti suvlaridan ham foydalanadi. Silliq shirinmiya polimorf 
o‘simlik bo‘lib, ekologik yashash sharoitiga qarab turli ko‘rinishda bo‘ladi.
O‘rta Osiyo va Qozog‘iston, Kavkaz, Volga va Don, Dnepr daryolari xavzalarida 
o‘suvchi Glycyrrhiza glabra L. ning 30 ga yaqin formalari tabiiy, hamda ma’daniy sharoitda 
o‘rganilib, ularning morfologik belgilari turli ekologik sharoitlarida saqlanib qolish 
xususiyatlariga ega ekanligi aniqlangan. Arabchada «sus», ruschada «solodka» deb, ko‘p 
yerlarda uni chuchukmiya ham deb atashadi. Mahalliy xalqlarning ko‘pchiligi uni qizilmiya 
deyishadi. Chuchukmiya (qizilmiya, shirinmiya)-burchoqdoshlar oilasiga mansub bo‘lib, ko‘p 
yillik o‘simlikdir. Poyasi tik o’suvchi, bo’yi 50-200 sm, shoxlangan yoki shoxlanmagan bo’lib, 
tuklar bilan qoplangan. O‘simlikning ildiz sistemasi taraqqiy etgan bo‘lib, 5-6 m 
chuqurlikkacha boradi. Gullari ikki jinsli, sariq, mayda barg qo‘ltig‘idan o‘sib chiqqan bo‘lib, 
yarim soyabon gulto‘plamini tashkil qiladi. Mevasi 3-7 urug‘li, pishganda ochilmaydigan 
dukkak. Urug‘i qattiq, mayda, silliq, moshrang, aprelning oxiridan iyungacha gullaydi, 
mevasi avgust-sentyabda pishadi. Chuchukmiya asosan Yevropa, Osiyoda tarqalgan, 
Kavkazda, O‘rta Osiyoda tabiiy holda uchratish mumkin. Chuchukmiya o’lkamizning 
Amudaryo va Sirdaryo to’qaylarida katta maydonlarni egallagan. Shuningdek, daryo 
yoqalarida, ariq va zovur bo’ylarida, sho‘r va qumli yerlarda, tog‘ yonbag‘irlarida, goho 
ekinzor orasida ham uchraydi.
Turkumning nomi Glycyrrhiza – grek so‘zidan kelib chiqqan bo‘lib “glykys” - shirin 
“rhiza” ildiz degan ma’noni beradi. Olimlardan Pliniy i selms o‘simlikni radix dulcis-shirin 
ildiz deb nomlagan. 
Lotin tilida “glabra” (glaber, bra, brum) - silliq, ma’nosini bildiradi. Glycyrrhiza glabra 
L. o‘simligini XVIII asrda Karl Linney binar nomenklatura bo‘yicha nomlagan. Silliq shirinmiya 
ildizi 6-8 metrgacha yetishi mumkin.