Sun’iy hujayrasi

 
35-rasm. Katalaza faolligini aniqlash asbobi: 1. 
Katalaznik, 2. 100 ml byuretka, 3. shisha kolba 
(nok), 4. shishi uchlik, 5. Mor qisqichi 
 
 
30-LABORATORIYA ISHI 
Unayotgan urug‘ tarkibidagi amilaza fermentini aniqlashni о‘rganish 
Darsning maqsadi. Talabalar bilan laboratoriyada unayotgan urug‘ tarkibidagi amilaza 
fermentini aniqlash. 
Umumiy ma’lumot. Fermentlar hujayraning barcha organoidlarida uchrab, oqsil asosga ega 
bo‘lgan organik katalizatorlardir. Hujayrada kechadigan modda almashinuvining hamma tomonlarida 
ishtirok etadi. Hozirgacha hujayradan 100 dan ortiq ferment ajratib olinib, ularning hammasi oqsillardan 
iborat ekanligi aniqlangan. Biokimyoviy reaksiyalar tezligini oshiradi. Dastlab achitqi zamburug‘larida 
aniqlangan. Amilaza yoki diastaza fermenti kraxmalni maltozalarga qadar parchalaydi. Bunda dekstrin 
deb ataluvchi bir qancha oraliq moddalar ham hosil bo‘ladi. Kraxmalli urug‘lar unayotgan davrda bu 
fermentning aktivligi oshadi. 
Kerakli asbob va reaktivlar: Ungan va unmagan bug‘doy urug‘i, kraxmal agar-agari solingan 
Petri kosachasi (10 ml suvda 2 g kraxmal, 2 g agar-agar qo‘shib tayyorlangan), skalpel, pinset, suv 
solingan stakan, yodning kaliy yodiddagi kuchsiz eritmasi (kuchli eritmani 10 marta suyultirilgani).
Ishni bajarish tartibi: Buning uchun bug‘doyni unmagan urug‘idan bir nechtasini o‘rtasidan 
kesib suv bilan namlanadi. So‘ngra pinset yordamida urug‘larni kesik tomonini pastga qaratib kraxmalli 

---

O’simliklar fiziologiyasi 
 
245 
agar-agar plastinkani yarmiga asta joylashtiriladi. Bug‘doyni ungan urug‘idan kesib olib xuddi 
yuqorigidek qilib agar-agar plastinkasini ikkinchi yarmiga joylashtiramiz. Urug‘lar qurib qolmasligi 
uchun Petri kosachasining qopqog‘i yopib qo‘yiladi. Bir soat o‘tganidan keyin agar-agar plastinkasini 
hamma tomoniga kuchsiz yod eritmasi quyiladi. Olingan natijalarni har xil bo‘lish sababini tushuntirib 
bering. 
 
36-rasm. Amilaza fermenti
 

---

O’simliklar fiziologiyasi 
 
246