«Сув хўжалигини бошќариш ва унинг иктисодиёти» факультети


Download 0.79 Mb.
bet10/26
Sana22.02.2023
Hajmi0.79 Mb.
#1222250
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   26
Bog'liq
Менежмент маъруза

Хулоса.
Иктисодиётни бошкаришда конунлардан канчалик тулик ва изчил фойдаланилса, мехнат сарфи шунчалик самарали булади. Ва, аксинча, бошкариш жараёнида иктисодий конунларни хисобга олмаслик жамият учун кутилмаган, салбий окибатларга олиб келади. Шу сабабли бошкарув конунларини урганишда факат амал килишни эмас, балки бошкарув жараёнида онгли равишда кулланилишни хам кузда тутиш лозим. Бошкарув конунларидан онгли равишда фойдаланишнинг куп жихатдан уларни урганиш билан боглик. Конунлар канчалик чукур урганилса, улардан амалда тугри фойдаланиш имкониятлари ортади.
Таянч иборалар:
Конун, принцип, конуният, системанинг бирлиги, пропорция, марказлаштириш. номарказлаштириш, оптималлик, режалаштириш.
Саволлар:

  1. Кайси иктисодий конунлар сизга маълум?

  2. Моддий диалектикаконунлари мохияти ва уларнинг бошкарувга таъсирини таърифлаб беринг.

  3. Бозор иктисодиётида кайси конунлар мохим роль уйнайди.

  4. Бошкарувнинг кайси принциплари сизга маълум?

  5. Ракобатчилик конунининг мохияти нимада?

Адабиётлар.
1.Гладышев А.Г., Городяненко. Теория управления: Учеб. пособ. – М., 2003. – 100 с.
2.Говриленко В.М. Менеджмент: Конспект лекций. - М.: Приор-издат, 2004. - 160с.
3.Гурков И. Б. Стратегический менеджмент организации: Учеб пособ. 2-е изд., исправ. и дополн. - М: ТЕИС, 2004. - 238 с.
4.Джини Даниэль Дак. Монстр перемен. Причины успеха и провала организационных преобразований. - М.: Альпина Паблишер, 2003. - 320 с.
5.Егорова В.Н., Уолт К. Ключевые показатели менеджмента. 2-е изд.- М: Дело, 2004. - 100 с.

Мавзу 7. Менежмент функцияси




7.1. Менежмент функциялари
7.2.Менежмент функцияси классификацияси ва тушунчаси

7.1. Менежмент функциялари


Хамма бошкарувнинг узлуксиз ишлаш жараёни менежментдир. Бу бошкарув аппаратининг мехнат жараёнидир. Умумий холда менежментни куйидагича тавсифлаш мумкин: технология нуктан-наэаридан (кандай бажарилади), ташкиллаштириш (ким томонидан ва кандай тартибда) ва мазмунан (аник нима едкинади).
Менежмент икисодий нуктаи-назаридан - бу, аввало, хамма иктисодий муаммоларни бошкариш системаси, инсонларни бошкариш. Менежмент ижтимоий нуктаи-назаридан - бу, аввало, мехнат жамоалари ижтимоий талабларини кондириш, инсонни тарбиялаш. Менежмент жараёни технологияси эса бошкарув аппарати ходимларининг бажараётган амалий ишларидир.
Шундай килиб, менежмент жараёни куйилган масалага эришиш учун бошкарув аппарати рахбари ва одамларнинг келишилган холда хамоханг фаолият курсатишидир.
Менежмент жараёни бостум, операция, восита ва операциясини амалга ошириш билан тавсифланади. Менежмент жараёни мохиятидан келиб чикиб, куйидаги боскичларни ажратиш мумкин:
МАКСАД] (ХОЛАТ) [МУАММО] ЕЧИМ
Курсатилган кетма-кетлик билан бошкарув фаолияти бажарилади. Хар кандай фаолият мадксадли бошкарувга йуналтирилган булиши керак, эеро бошкариш максадга эришиш учун амалга оширилади. Менежментнинг навбатдаги боскичи холатларини тахлил этиш дейилади. Бу боскичда ишлар мажмуи, система холатини бахолаш, уни такомиллаштириш йуллари, ишга халакит берувчи элементларидан кутулиш чоралари курилади.
Муаммолар босткичида системани жорий холатидаги асосий карама-каршиликлар, система ишини яхшилаш учун нималар килиш кераклиги аникланади. Ечим боскичи рахбарнинг амалий ишларга утиш
фаолиятидир. карор кабул килиниши биланок бошкарилувчи системаларга аник таъсир курсатилади, алохида оддий бошкарувга оид харакатлар бажарилади.
Менежмент жараёни услуби куйидагилар: ахборот-аналитик ва ташкилий ишлар.
Ахборот-аналитик ишлар куйидагилардан иборат: ахборотлар йигиш, тахлил этиш, ахборотни кайта ишлаш ва узатиш, бошкарув Карорлари вариантларини ишлаб чикиш, бошкарув карорлари вариантларига доир ахборотларни саклаш ва бошкалар.
Ташкилий ишлар куйидагилардан иборат: тушинтириш, ишонтириш, рагбатлалтириш, топширикларни таксимлаш, ижрони назорат килиш, таъсир этиш ва бошкалар.
Инсонларни бошкариш нафакат карорлар кабул килиш билан, балки уни бажарилишни наэорат килишни хам такозо этади. Афсуски, куп холатларда хаётимизда менежмент жараёни бажарилиши хар тарафлама ташкил этилмайди, уни ташкилий, мазмунан, техник томонлари узаро богланмайди.

7.2. Менежмент функцияси классификацияси ва тушунчаси


Менежмент жараёни мазмуни уни функцияларда куринади. Менежмент функцияси дейилганда бошкарувга доир маълум масалаларни ечишга йуналтирилган бир турли ишлар йигиндиси тушунилади. Бошкарув органлари ва ижрочилар маъсулиятли бошкариш функциясини белгилайди. Бу вазифалар функционал булим тўгрисидаги Низом ва мансабдор бошкарувчилар учун курсатмаларда уз ифодасини топади. Бошкарув жараёнининг функционал тахлили хар бир функция учун иш хажми асосларини ташкил этади, бошкарувчилар сонини белгилайди, ва бошкарув тизимини лойик^алаштиради.


Бошкарув органлари асосий ва аник функдияларга бўлинади. Асосий функция хам ишлаб чикариш жараёнида хам муомала ва ноишлаб чикариш амалга ошади.
Улар куйидагилар:
а) маркетинг; г) мувофиклаштириш;
б) режалаштириш; д) рагбатлантириш;
в) ташкил этиш; е) хисоб ва назорат;
А) Маркетинг - бу инсон э^тиёжи ва талабларини таъминлаш ва фойда олиш максадида бозор билан амалга ошадиган, товарлар сотилишини таъминлаш, айирбошлапши тезлапгтиришга каратилган фаолият. Масалан, асосий товарни кайта ишлаш, бозорни тахлил этиш, коммуникацияни йулга куйишни, таксимлашни ташкил этиш, бахоларни белгилаш, сервис хизматини ривожлантириш. Булар бошкарувни функцияларига таъсир этади.
Б) режалаштириш - бу ижодий лойихалаиггирнш истикболини, иктисодий системани белгилаш. Режалаштириш барча хужалик субъектлари стратегиясида уз аксини топади.
В) ташкил этиш - бу техник, иктисодий, ижтимоий ва бошкариш системаларини тартибга келтириш. Менежменти ташкил этиш, аввало, энг макбул ташкилий тузилмалар куриш, моддий, мехнат, молиявий ресурслардан самарали фойдаланиш, бошкариш тизимлари орасидаги муносабатларни уюштириш.
Г) мувофикаштириш - техник, иктисодий, ижтимоий масалаларни бирга хал этишда барча бошкарув функцияларининг келиши. Бундан узаро алока урнатилади, амалдаги меъёр ва меъёрий хужжатлардан четланилса огохлантирилади.
Д) рагбатлантириш - бу инсон омилини кенг демократая асосида фаоллаштириш, унинг манфаатлари йулида гамхўрлик килишни бошкариш;
Е) хисоб ва назорат - бу бошкарилувчи система холатининг назорат ва хисобга олиш, ишни бир меъёрда таъминлашни бошкариш.
Агар бошкарилувчи объект узига хос хусусиятларга эга булса, бошкарув функциялари хам фаолият кўрсатади. Бирок, корхона тамсолида ^куйидагиларни^ функцияларни ажратиш мумкин:
а) асосий ишлаб чикаришни бошкариш;
б) ёрдамчи ишлаб чикаришни бошкариш;
в) махсулот сифатини бошкариш;
г) мехнат ва иш хакини бошкариш ва бошкалар.
Хар бир аник функция менежмент функциясининг таркибий кисми булиб, улар уз навбатида яна бир неча кисмга булинади. Масалан, асосий ишлаб чикаришни бошкариш маркетинг, режалаштириш, рагбатлантириш ва бошкаларни уз ичига олади. хамма функдиялар узаро алокада булади.
Бозор мухитининг тез узгариши корхонага доим "ташвиш" келтариб туради. Ахоли даромади, харид килиш кобилияти, махсулот ва хизматларга булган талаб, демографик шароит теэ-тез узгариб туради.
Масалан, ахоли турмуш даражасининг усиши дилтортар товарларга эхтиёжни оширади. Шундай товарларга талабни кондирган корхона катта фойда олади. Бозор муносабатларининг узгариши ишлаб чикариш ва бошкаришни ўзгаришини талаб этади. Менежмент функциясини узгартиришга эхтиёж тугилади. Яна куйидагилар кайта курилади:
режалаштириш, ташкил этиш, мувофиклаштириш, рагбатлантириш, хисобга олиш ва назорат килиш ва бошкалар.
Бозор муносабатларига угиш, барча Низом, йурикномалар конунга зид меъёрий хукукий хужжатларни кайта куришни талаб этади. Бошкариш, лизинг, молия ва кредит, нарх белгилаш ва режалаштиришда янги низомлар кабул килинади. куйи ва юкори ташкилотлар уртасида ошкоралик кенгаяди, бошкарув органлари функцияси узгаради.
Менежмент функциясининг "бошкариш" роли хам тубдан узгаради. Халк; хужалигининг барча бўгинлари, хукукий бошкариш бошкатдан курилади.
Асосий эътибор ишлаб чикариш ва истеъмол уртасидаги зарурий муносабатни урнатишга каратилади. Ишлаб чикариш ва таъминот, мехнат ва иш хаки, ишчи урни сони ва мехнат ресурслари, талаб ва таклиф уртасидаги зиддиятлар бартараф этилади.
Бошкарув органларининг нихоятда самарали ишлаши ижтамоий-иктисодий ривожлантириш ва унга эришиш воситаларини мувофиклаштиришни кузда тутади.
Мехнатни пировард натижасига караб ходимларни рагбатлантириш кундаланг туради. Бунда моддий рагбатлантириш билан бирга ходимларни маънавий рагбатлантириш усули кулланиладики, аксарият холларда у катта самара беради.
Шундай килиб менежмент функцияси хеч качон сунмайди, у доим аник миллий холатларни хисобга олган холда хамда инсон рухиятидаги узгариш жараёнларига караб такомиллашаверади.


Хулоса.
Менежмент икисодий нуктаи-назаридан - бу, аввало, хамма иктисодий муаммоларни бошкариш системаси, инсонларни бошкариш. Менежмент ижтимоий нуктаи-назаридан - бу, аввало, мехнат жамоалари ижтимоий талабларини кондириш, инсонни тарбиялаш. Менежмент жараёни технологияси эса бошкарув аппарати ходимларининг бажараётган амалий ишларидир.



Download 0.79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   26




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling