Suvning tarkibi va tuzilishi Suvning fizik-kimyoviy ko’rsatkichlari Eritmalar va ularning ahamiyati

«Фоотокимёвий смог». «Смог» сўзи биринчи марта 1905 йилда ишлатилган бўлиб, уни инглиз тилидан таржимаси тутун маьносини беради. Саноат корхоналари ва транспорт воситаларидан ажралиб чиқаётган газлар туфайли ҳавонинг оғирлашиб, сарғайиб туман хосил бўлиши кузатилади. Смог ҳосил бўлганда ҳавода жуда ёмом кўланса ҳид пайдо бўлади. Унинг миқдори қанча кўп бўлса, одамлар ўзини шунча ёмон ҳис қиладилар. Бундай ҳодиса биринчи марта Лондонда кузатилганлиги сабабли, уни «Лондон смоги» деб аталган. Кузатишлар шуни кœрсатадики, Лондон смогииинг ҳосил бўлишида SО₂ гази асосий роль ўйнайди. Смог вақтида унинг атмосферадагн концентрацияси 5-10 мг/м³ ундан ортиқ бўлган. Демак, бундан куриниб турибдики, қаерда олтингуртга бой ёқилғилар ишлатилса, ўша жойда смог ҳосил бўлиши ортади. Смог ҳосил бўлиш сабабларини ўрганиш натижасида шу нарса маьлум бўлдики, йилнинг иссиқ кунларида ва кузнинг дастлабки ойларида Лондан смогидан фарқ қиладиган бошқа хил смоглар хосил бœлиши кузатиш мумкин. Бундай смог биринчи марта АҚШ нинг Лос-Анжелес шаҳри тепасида кузатилтанлиги сабабли, уни «Лос-Анжелес смоги» деб аталади. Бундай смог қуёш нури таъсирида юз берганлиги маълум бўлгандан кейин, унга «фотокимёвий смог» деб ном берилди. Кейинги йилларда саноат корхоналари ва катгатранспорт йўлларининг шаҳарлар ташқарисига чиқарилганлиги сабабли, Лондон смоганинг ҳосил бўлиши анча камайди. Аммо, ҳозирги вақтда дунёнинг деярли ҳамма катта шаҳарлари осмонида фотокимёвий смогнинг ҳосил бўлиши ортмокда. Маълумки, Лондон смоги ҳосил бўлишида асосий ролни 5О, ва саноат корхоналаридан чиқаётган ҳар хил чиқиқдилар ўйнаса бу смогнинг ҳосил бўшида асосий ролни ҳар хил фотооксидлар яьни оксидловчилар ўйнаганлиги сабабли, унинг ҳосил бўлишида уни ҳосил қилувчилар орасида иккиламчи жараёнлар кетиб, бу жараёнлар натижасида ҳосил бўлган моддаларнинг захарлшшги дастлабки моддаларга нисбатан бир неча марта ортиб кетади. Яна шуниси ҳам характерлики, фотокимёвий смогаи ҳосил қилишда иштирок этадиган газлар концентрацияси Лондон смогини ҳосил қиладиган газлар концентрациясидан анча кам бўлиши ҳам мумкин.
Фотокимёвий смог даврида ҳаюнинг ранги кўк-сариқ рангга киради. Ҳавонинг хиди қўланса бўлиб қолади ва кўриииши кескин ёмонлашади. Фотокимёвий смог шароитида кишиларнинг хид сезиш ва кўриш аъзоларвдан суюклик ажралиб чиқииш тезлашади. Юқори нафас органларининг фаолияги бузилада. Агар одамда доимий давом этадиган бронхиал астма ва бронхит касаллиги бўлса, улар бунга жуда сезгир бўлиб, деярли доимо фотокимёвий смог даврида такрорланади. Кўпинча уй хайвонлари, ит ва мушукларнинг ўлимига сабабчи бўлади.
Ўсимликлар зарарланиб, дастлаб баргларида сув тўпланиши туфайли сўлийди, сўнгра қовжираб қурийди. Фотокимёвий смоги ҳам салбий таъсир кўрсатади. Бўялган жойларидаги бўёклар ёрилада. Резина ва синтетик материаллар ишдан чиқади. Транспорт қатнови қийинлашади. Бунда ўз-ўзидан шундай савол туғилади, ҳўш, фотокимёвий смогнинг ҳосил бўлишига
асосий ролни нима ўйнаши мумкин? Кимёгарлар, медиклар ва бошқа мутахасислар) кутмаганда фотокимёвий смогни келиб чиқишида асосий ролни илгаридан ўзининг даволаш ҳоссалари билан машҳур бўлгаи_г соғлиқни саклаш ва бошқа даволаш муассасаларида фойдаланиб келинган озон бўлиб чиқди. Озоннинг зарарли ҳоссага эга бўлиб қолишининг сабаби шундаки, унинг концентраиияси фотокимёвий смогнинг ҳосил бўлишида одатдагидан бир неча марта ортишидир.