Suw o’mir tirishiligi

Nerv qaltirawi. E.J.dan keyin basqarip bolmaytug’in nerv qaltirawi payda boladi (insan o’z qa’lewi menen usi reaktsiyani toqtata almaydi). Organizm zorig’iwin sonday etip shig’arip taslaydi.
Eger bul reaktsiya toqtatip qoyilsa, zorig’iw denede qalip ketedi ha’m bulshiq ette awiriwlar payda bola baslaydi, keyinshelli gipertoniya, yazva siyaqli quramali keselliklerdi rawajlandiradi).
Bul halattin’ belgileri:

• 
  qaltiraw tosinnan insidentten keyin birden yamasa bir qansha waqittan son’ baslanadi.
  
• 
  Pu’tkil denede yamasa onin’ ayirim bo’liminde ku’shli qaltiraw payda boladi (insan qolinda mayda predmetlerdi uslap tura almaydi)
  
• 
  Reaktsiya jeterlishe uzaq dawam etedi (bir neshe saatqa shekem)
  
• 
  Keyin insan ku’shli sharshawdi sezedi ha’m dem aliwg’a mu’ta’j boladi. Bul jag’dayda:
  

1. 
   Qaltirawdi ku’sheytiriw kerek
   
2. 
   Ja’birleniwshinin’ jelkesinen uslap, 10 – 15 sekund dawaminda tezlik penen silkitin’
   
3. 
   So’ylewde dawam etin’, keri jag’dayda ol sizin’ ha’reketlerin’izdi taslaniw sipatinda qabil etedi.
   
4. 
   Reaktsiya tamamlang’annan keyin dem aliwg’a imka’n berin’
   
5. 
   Mu’mkin emes:
   

• 
  ja’birleniwshini qushaqlaw yamasa o’zin’izge basiw
  
• 
  ja’birleniwshini issi na’rse menen oraw
  
• 
  ja’birleniwshini tinishlandiriw, o’zin qolg’a aliwdi aytiw.
  

Qashan insan jilasa onin’ ishinen tinishlandiriwshi ku’shke iye zatlar shig’a baslaydi. Bunday jag’dayda qasin’izda qayg’ini bo’lisiwge kimdir bolg’ani jaqsi.
Bul jag’daydin’ tiykarg’i belgileri:

• 
  insan jilap atir yamasa jilawg’a tayin halatta
  
• 
  erinleri qiymildaydi
  
• 
  tu’skinlik halati gu’zetiledi
  
• 
  isterikadan pariqli qozg’aliw belgileri joq.
  

Eger insan ko’z jasin uslap tursa jen’illik bolmaydi. Jag’day sozilip ketse, ishki zorig’iw fizikaliq ha’m psixikaliq zorig’iwg’a ziyan jetkeriwi mu’mkin. Bunda:

1. 
   Ja’birleniwshinin’ bir o’zin qaldirman’
   

2.Ja’birleniwshi menen fizikaliq kontakt ornatin’ (qolin uslan’, jelkesine qolin’izdi qoyin’)
3.”Aktiv tin’law” usilin qollan’ (bul og’an qayg’isin shig’arip jiberiw
imkanin beredi): awa, hmm so’zlerin aytin’, basin’iz benen maqullan’, ja’birleniwshi o’z sezimlerin bildirgen ayirim ga’plerdi ta’kirarlan; o’z sezimlerin’iz ha’m onin’ sezimleri haqqinda aytin’
4.Oni tinishlandiriwg’a urinban’
5. Sorawlar ma’sla’ha’tler bermen. Tek esitin’.
Isterika. Isterik tutqanaq bir neshe minut yamasa bir neshe saat dawam etedi. Tiykarg’i belgileri:

• 
  sanaliliq saqlanip qaladi
  
• 
  artiqsha qozg’aliw, ko’p ha’reketler, sahnalastirilg’an ha’reketler
  
• 
  so’z emotsional bay, tez;
  
• 
  baqiriw.
  

Bul jag’dayda:

1. 
   Tamashago’ylerdi jog’altip, tinish sha’rayat jaratiw. Ja’birleniwshi menen jalg’iz qalin’, eger bul sizge qa’wipli bolmasa.
   
2. 
   ku’tilmegende tan’ qaliwshi ha’reketti a’melge asirin’ ( ju’zine uriw, suw sebiw, ba’lent dawis penen predmetti taslaw, birden baqiriw mu’mkin)
   
3. 
   Ja’birleniwshi menen qisqa frazalarda, isenim toninda so’ylesin’ ( ”suwdi ish” ju’zindi juwip al). Isterikadan keyin ku’shsizlki baslanadi. Ja’birleniwshini uyqilawg’a jatqizin’. Qa’niyge kelgenshe onin’ halatin baqlan’.
   
4. 
   Ja’birleniwshinin’ qa’lewin orinlaman’.