T. C. Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ bati dilleri ve edebiyatlari(rus diLİ ve edebiyati) anabiLİm dali
BÖLÜM III KUPRİN ÜZERİNE YAPILAN ÇALIŞMALARA GENEL BİR BAKIŞ
Download 5.01 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- 3. Tvorçestvo A. İ. Kuprina, Volkov A.A.-M.: Sov.Pisatel, 1962.-432 s.
- 11. Alexander Kuprin, Luker Nikolas, Mellbourne 1978.
- 8. Smirnova L. A., “A. İ. Kuprin” (1870-1938), http://netcamp. narod.ru/ kuprin/index.html.
- 9. Bunin İ.A., “Kuprin”, http://www.kuprin.net.
- 10. Roşçin N.Y, “Moy Kuprin”, http://www.kuprin.net.
- 13. Figurnova O., “Çetvertaya jizn Kuprina”, http://www. kuprin. net.
- BÖLÜM IV SANATININ EVRELERİ VE ÖYKÜLERİ
- A. İ. Kuprin, Sobraniye Soçineniy v 9-ti t.
- Aleksandr İvanoviç Kuprin- Kritiko-Biografiçeskiy Oçerk
BÖLÜM III KUPRİN ÜZERİNE YAPILAN ÇALIŞMALARA GENEL BİR BAKIŞ А. KİTAPLAR: 1. Sobraniye Soçineniy v 9-ti t.t.1-9: Kuprin A. İ., Red. E.Rotstein i P.Vyaçeslavov.-M.:Pravda., 1964. E. Rotşteyn ve P.Vyaçeslavov redaktörlüğünde 1964 yılında 400.000 adet basılan bu toplu eserlerin birinci cildinde Korney Çukovski tarafından kaleme alınan 37 sayfalık bir giriş makalesi yer almaktadır. Kitapların tümünde; eserlerinden etkilenen ressamların yaptıkları resimler vardır. Hemen her cildin sonunda o devreye ait genel bir değerlendirme ve her eserle ilgili açıklama bölümleri mevcuttur. Özellikle öykünün yazılma motifleri, düzeltme metinleri, vb. konuları bulmak mümkündür. Gerek araştırmacılar, gerekse mütercimler için zengin bir materyal oluşturmaktadır. Her bir ciltte yer alan öykü sayısı ve ait olduğu yıllar aşağıya çıkarılmıştır: Birinci cilt 1889-1896 39 öykü, İkinci cilt 1896-1900 23 öykü, Üçüncü cilt 1901-1905 21 öykü, Dördüncü cilt 1905-1907 20 öykü, Beşinci cilt 1908-1913 30 öykü, Altıncı cilt 1914-1916 18 öykü, Yedinci cilt 1917-1929 35 öykü, Sekizinci cilt 1930-1934 14 öykü, Dokuzuncu cilt 1895-1937 21 deneme, 5 anı, 20 makale ve 5 skeç. Elbette bu dokuz ciltlik toplu eserler yazarın tüm edebi mirasını içermemektedir. Daha 6 yaşındayken yazmaya başladığı ve yaşamı boyunca yazmaktan vazgeçemediği şiirleri, yakınları ve çağdaşlarıyla yazışmalarını içeren mektupları, 1919 yılında Beyaz Ordu güçleriyle birlikte Gatçina’dan ayrılırken yanına alamadığı pek çok eseri, bir dönem verdiği edebiyat konferansları bu seride yerini almamıştır. Kuprin üzerine kurulacak ve tüm yönleriyle usta yazarı aktaracak yeni bir komisyon çalışması tamamlanıncaya kadar mevcut en güvenilir kaynak olarak görünmektedir. 2. Aleksandr İvanoviç Kuprin- Kritiko-Biografiçeskiy Oçerk, Berkov P.N.: Red. V.A. Desnitskiy: AN. SSSR.-M.: 1956-1945. Berkov’un araştırması Önsöz, Çocukluk, Okul Yılları, İlk Edebiyat Denemeleri, Alay Hizmeti, Gezginlik Yılları-Kiev, 1894-1900 Yılları Arasındaki Öyküleri ve “Moloh” Öyküsü, Peterburg’da “Jurnal Dlya Vseh” ve “Mir Bojiy” Dergilerinde, Gorki ile Yakınlaşma, “Düello”, “Sevastopol’daki Olaylar”dan Sonraki Edebiyat Çalışmaları ve Gorki’den Uzaklaşma, Yeni Arayışlar, Gorki ve Kuprin’in 1908-1916 Yılları Arasındaki İlişkileri, 1900-1916 Yılları Arasındaki Öyküleri ve “Genelev”, 1917-1919 Yılları Arasında Kuprin, Göçmenlik Yıllarında, Yeniden Anavatanda, Kuprin’in Edebi Ustalığı başlıklarını taşıyan on üç bölümden oluşmaktadır. Kitap 195 sayfadır. A. A. Volkov ağırlıklı olmak üzere B. N. Afanasyev’in bazı noktalarda görüşlerine katılmadığı Berkov, tartışmalı değerlendirmelerde bulunmuştur. 3. Tvorçestvo A. İ. Kuprina, Volkov A.A.-M.: Sov.Pisatel, 1962.-432 s. Volkov’un bu monografisi; Giriş, Sonuç, İlk Dönemler, Demoktatik Yazarlar Arasında, Devrim Dalgasında, Hümanizme Bağlılık, Fırtına Öncesi, Ekim’den Sonra adlarını taşıyan bağımsız altı bölümden oluşmaktadır. İlk eserlerinden başlayarak konu bütünlüğü içinde tüm eserleri üslup, dil ve anlatım özellikleri içinde detaylı bir şekilde incelenmiş, örnekler verilmiştir. Volkov eserinde; Kuprin’i inceleyen diğer yazarların, özellikle Berkov’un, ileri sürdüğü bazı görüşlere katılmadığını farklı tezler ileri sürerek göstermiştir. Bir araştırma kitabı değil, ilginç bir roman yazmış sanki Volkov. 4. Aleksandr İvanoviç Kuprin, Kritiko-Biografiçeskiy Oçerk, Afanasyev B.N.-2-e, ispr. İ dop. İzd. –M.: Hudoj.lit., 1972, 175s. Afanasyev’in bu incelemesi: Yolun Başlangıcı, Kapitalizm Canavarı ve “Doğal” İnsan, Yeni Asrın Başlangıcı, Düello, Fırtına Döneminde, Fırtınadan Sonra, Genelev, Birinci Dünya Savaşı Yıllarında, Gurbette, Vatana Dönüş, Sonuç başlıklarından oluşan on bir bölümü ihtiva etmektedir. Biyografisi, eserleri ile ilgili orta çaplı güzel bir çalışma. Her bölümün sonunda kaynakça içermektedir. Devrin yazarlarıyla olan münasebetleri, Rus edebiyatındaki yeri konusunda önemli ve güzel bilgiler vardır. Göçmenlik yaşamıyla ilgili bölüm biraz zayıf tutulmuştur. 5. A. İ. Kuprin, Krutikova N. E.-L., Prosveşçeniye Leningrad. Otd-nie, 1971, 119s.-(B-ka Slovesnika). Krutikova’nın kitabı üç ana, on ara bölümden ve kısa bir bibliyografyadan oluşmaktadır. İlk ana bölüm “Unvan Arayışları” başlığı taşımakta ve bu bölümde Kaynaklar, Kuvvetlenen İstidat, “Moloh”, Polesya Serisi; “Issız Orman” ve “Olesya” öyküleri incelenmektedir. Birinci bölüm yazarın doğumundan 1900 yılına kadar biyografisini ve sanatçı kişiliğini incelemektedir. İkinci ana bölüm “Yükselme Dönemi”dir ve; Bataklıkta Bir İnsan Ölüyor, Düello, Devrim ve Gericilik Zamanları alt bölümlerinden oluşmaktadır. Bu devrede devrin sosyal olaylarına kayıtsız kalmayışı, ilk ses getiren “Bataklık” ve Düello” öykülerinin incelenmesi mevcuttur. Bu bölüm 1900-1911 yılları arasını kapsamaktadır. Üçüncü ana bölüm “En Zor Yıllar” başlığını taşımaktadır. 1912-1938 yılları arasını kapsamaktadır. “Bitmek Bilmez Arayışlar 1912-1919, Gurbette On Yedi Yıl ve Dönüş alt başlıklarını içermektedir. 6. Godı Molodosti: Vospominaniya o A. İ. Kuprine, Kuprina-Yordanskaya M.-K., Sov. Lit., 1960, 242s. Kuprin’in ilk karısı Mariya Karlovna’nın yazarla ilgili çok ilginç ayrıntılar ihtiva eden güzel bir anı eseridir. Önsözü L. Nikulin tarafından yazılmıştır. Anlatım; 1901 yılında Kuprin’in Peterburg’a gelişi ve Bunin ile birlikte Davıdov ailesini ziyaretiyle başlatılmıştır. 1907 yılına kadar yazarla birlikteliği sırasında yaşadıkları olayları, yazarın edebiyat çevresiyle ilişkilerini, evliliklerini, gezilerini vb. olayları ilk ağızdan anlatır. Kuprin’in göçmenlik dönemindeki yazışmalarına ve anılarına yer verilmemiştir. Devrin önemli sanat olaylarına Bunin, Çehov, Mamin Sibiryak ve Gorki ile ilişkilerine, eserlerini yazarken yaşadığı sıkıntı ve heyecanlara yer veren güzel bir anı kitabıdır. 7. Kuprin v Peterburge-Leningrade, Fonyakova N.N., -L.: Lenizdat, 1986- 239s. (Vıdayuşç. Deyateli Nauki i Kulturı v Peterburge). Fonyakova’nın incelemesi Önsöz, Başkent, Puşkin Razyezjey ve Kazan Meydanlarında, Gorki’nin Yanı Başında, “Yalnızca Demokrattım”, Genel Aptallaşma Yılları, Taşra Şehri Gatçina’nın Rus Sakini, Vahşi ve Kültürsüz Hun Orduları, Beyazlar Petrograd’dan Kaçıyor, Memleket Hasreti ve Acısı, başlıklarını taşıyan dokuz alt bölüm ile Kuprin’in Peterburg’da yaşadığı evlerin adreslerinin listesi ve bibliyografya bölümlerinden oluşmaktadır. Kitapta; Kuprin’in on beş yıldan fazla bir süre yaşamını sürdürdüğü Peterburg’daki çalışmaları ele alınmış, 1893 yılında Akademi sınavına girmek için gidişinden başlanmıştır. Peterburg’u konu olan öykülerinin, burada yazar çevresiyle ilişkilerinin ele alındığı güzel bir ihtisas kitabıdır. 8. Kuprin-Moy Otets, Kuprina K.A., 2-e ispr. i dop. izd.-Moskva, Hudoj.lit., 1979, 287 s. Kuprin’in ikinci karısından olan çocuğu Kseniya’nın anılarının yer aldığı, özellikle göçmenlik dönemine ait ilginç anılar ihtiva eden bir kitaptır. Önsöz, Mariya Moritsovna, Liza’nın Çocukluğu, Kuprin, Seyahatler, Gatçina, Çocukluk, Saşka ve Yaşka, Savaş, Kafkasya, Şçerbov, 1917 Yılı, 1918 Yılı, 1919 Yılı, Helsinki- Kuprin’in Repin’le Yazışmaları, Çağdaşlar, Banliyö, Lida, Fransız Basını ve Yokluk, Göçmen Basını, “Janeta-Dört Sokağın Prensesi” ve “Yu-Yu”, Göçmenlik Yaşamı, Balmont, Repin-Kuprin, Gençliğim, Osh Şehri, Saşa Çernıy, Babamın Anneme Mektupları, Şmelev, Karanlık Yıllar, Vatanda başlıklarını taşıyan otuz bir bölümden ve Oleg Mihaylov tarafından kaleme alınan “Bu kitap ve Yazarı Hakkında” başlıklı sonuç makalesinden oluşmaktadır. Kitap, 1968-1977 yılları arasında kızı Kseniya tarafından kaleme alınmıştır. İçinde çağdaşları ile yazışmaları ve aile yaşamına yönelik ilk elden çok değerli bilgiler vardır. Kitabın sonunda isim indeksi de yer almaktadır. 9. Kuprin, Mihaylov O. M., Mol. Gvardiya, 1981-270s. (Jizn Zameçatelnıh Lyudey, Biografiy). Mihaylov’un “Ünlü İnsanların Yaşamı” biyografi serisinde yayınlanan bu eseri; Önsöz, yedi ana bölüm, altı konu dışı alt bölüm, Son söz, Kuprin’in Yaşamı ve Sanatındaki Önemli Tarihler ve kısa bir bibliyografyadan oluşmaktadır. Ana Bölümler: Çehov’un Yanında, Peterburg, Peterburg! Düello, Şöhretin Esiri, Yeşil Ev, Rosstani, Bana Benden Olan Lazım’dır. Konu Dışı Alt Bölümler: Sanatçı, XX. yy. Rus Edebiyatına Bir Bakış, “Düello” ve Rus Toplumu, Sanatçının Sırrı, Düşmeden Önceki Son Uçuşlar, Kuprin ve Göçmen Edebiyatı başlıklarını taşımaktadır. Eserin pek çok sayfası aynen Mariya Karlovna’nın “Godı Molodosti” eserinden alıntıdır. İ. Bunin, Mariya Karlovna, Kseniya Kuprina vb. Kuprin’e yakın kişilerin anılarının çoğu yerlerde birebir verilerek topladığı bir kitap olmuş. 10. Tvorçeskiy Put A. İ. Kuprina 1883-1907, Kuleşov F. İ., 2-e, Pererab. i dop.izd.-Minsk: izd-vo BGU, 1983-351s.; Tvorçeskiy Put A. İ. Kuprina 1907-1938, Kuleşov F. İ. 2-e, Pererab. i dop.izd.-Minsk, Universitetskoye, 1986,319s. Edebiyat profesörü Kuleşov’un eseri iki ciltten oluşmaktadır. Birinci cilt: Kökler, Piyade Alayında ve Taşra Gazetelerinde, Kuprin’in Erken Dönem Yazıları, Moloh, Asırların Kıyısında, Düello, Devrimin Yankıları; İkinci cilt: Çarpışmadan Sonraki Gece, Gerçekleştirilemeyen “Gelenev”, Yeni Bir Atak, Yazar ve Savaş, Büyük Sallantı Günlerinde, Memleketten Uzakta, Evde, bölümlerinden oluşmaktadır. Kuprin hakkında yazılan en son ve en geniş ölçekli araştırma kitaplarıdır. Biyografisi, edebiyattaki yeri, eserleri, üslup ve anlatım özellikleri çok detaylı bir şekilde ve özenle sunulmuştur. Tez çalışmamda ana kaynak kitap olarak bu eserlerden yararlandım. İkinci cildin sonunda çok detaylı bir yaşam kronolojisi verilmiştir. Kuleşov bu eserlerde çok titiz bir çalışma gerçekleştirmiştir. 11. Alexander Kuprin, Luker Nikolas, Mellbourne 1978. Luker’in bu kitabı, Kuprin hakkında yazılmış biyografilerin bir özeti mahiyetindedir. Esas itibarı ile F. İ. Kuleşov’un kitabından ve diğer yazarlardan alıntılar mevcuttur. B. MAKALELER 1. Sokolov A.G., “Tvorçesto A.İ.Kuprina”,İstoriya Russkoy Literaturı Kontsa XIX-Naçala XX Veka: -2-e, izd.,ispr. i dop. –M.:Vısş.şk.1984, s. 63-73. Sovyet döneminde yazılmış, edebi kişiliği üzerine kısa bir makale. Göçmenlik dönemindeki üretkenliğinin düşüşüne ve vatan hasretine değinilmiş, göçmenlik dönemi kısa geçiştirilmiştir. Kuprin’in önemli sayılan eserleri Sovyet ideolojisi çerçevesinde incelenmiştir. 2. Lit. İstoriya Akademii Nauk, “A.İ.Kuprin Kratkoye Vvedeniye v Tvorçestvo”,1954. Kuprin’in yaşamı ve eserleriyle ilgili 1919 yılına kadarki bölümü detaylı bir şekilde incelenmiş, göçmenlik dönemine çok az değinilmiştir. Eserlerini ciddiyetle ele alan iyi bir çalışmadır. Ağırlıklı olarak “Moloh”, “Düello” eserlerinin analizine girilmiştir. Kuprin’in küçük insan konusuna olan ilgisi ve Tolstoyla ilişkilerinden bahsedilmiştir. 3. Kolobayeva L.A., “Preobrazovaniye idei malenkogo çeloveka v tvorçestve A.İ.Kuprina”, izd. Moskovskogo Universiteta, 1987. Sanatı, edebiyattaki yeri ve eserleri yönünden Kuprin’i inceleyen, küçük insan temasının işlenişine ağırlık veren güzel bir çalışmadır. Kuprin’in taşra yaşamını tasvir etmesinden, küçük insanların yaşamıyla ilgilenişinden ve sokaktaki insanı sevmesinden bahsedilmektedir. Ağırlıklı olarak Düello eseri üzerinde durulmuştur. 4. Paustovski K., “Potok Jizni” (Zametki o proze Kuprina), http://www.bibl.ru/potok-zhizni.htm. Kuprin’in sanatı, biyografisi ve dil özelliklerinin yine bir yazar tarafından anlatıldığı güzel bir makaledir. Paustovski, edebi çalışmalarında Kuprin’i özümsemiş ve örnek almış bir yazar olması sıfatıyla çok güzel ayrıntılara girmiştir. Paustovski, Gambrinus’un kahramanı müzisyen Saşka’nın gerçekten yaşamış olan bir kahraman olduğundan ve cenaze törenine katıldığından bahseder. Kuprin’in biyografisiyle birlikte yazarlık özellikleri, dile hakimiyeti, genç yazarlara yardım edişi ve anlatımdaki ustalığı anlatılmaktadır. 5. Nikulin L.V., “Çehov, Bunin, Kuprin”-Literaturnıye portretı. M., 1960, str. 267-325. Kuprin’in Tolstoy, Çehov, Bunin ve Gorki ile dostlukları, onlardan aldığı yardımlar ve övgüler anlatılmıştır. Bunin’in Kuprin ile ilgili anılarına yer verilmiştir. Kuprin’in baskılara tahammül edemeyişi, eserlerinde çok değişik karakterleri ve meslek erbabını başarıyla işlemesi, hayvan sevgisi ve bu duygunun eserlerine yansıması anlatılmıştır. 6. Çukovski K., “Kuprin”, Sobraniye Soçineniy v 9-ti t.t.1, M. 1964, str. 3-40. 1964 yılında basılan dokuz ciltten oluşan Kuprin’in toplu eserleri için kaleme alınmış giriş makalesidir. Çukovski bu makalesinde; yaşamından, yazarlık yeteneklerine ve karşılaştığı eksikliklere kadar Kuprin’in insani yönlerini ön plana çıkarmıştır. Yaşamındaki öğrenme, araştırma isteğiyle ilgili güzel anılar aktarılmış, şakacı kişiliği, bohem hayatı, eserlerinin anlatım ve üslup özellikleri, konu çeşitliliği vb. konularda güzel örnekler getirilmiştir. 7. Gapanoviç İ. İ., “Voennıye rasskazı i povesti Kuprina” http://www.kuprin.net. Kuprin’in değişik dönemlerde yazdığı pek çok askeri öyküden 15 tanesini konu bakımından inceleyen bir araştırmadır. 8. Smirnova L. A., “A. İ. Kuprin” (1870-1938), http://netcamp. narod.ru/ kuprin/index.html. Pedagoji enstitüsündeki öğrenciler için hazırlanan bir ders kitabında yer alan bu makalesinde Smirnova, Kuprin’in biyografisiyle ilgili kısa bir girişten sonra Puşkin, Tolstoy ve Çehov’un mirasını sürdürdüğünden bahsetmiştir. 1920 Temmuzunda Paris’e yerleşmesiyle makale bitirilmiştir. 9. Bunin İ.A., “Kuprin”, http://www.kuprin.net. Çok sevdiği arkadaşını kaybeden dünyaca ünlü Rus edebiyatçısı Bunin tarafından 1938 yılında kaleme alınan çok etkileyici bir makaledir. Yaşamı çoşkuyla yaşamış Kuprin’i ve eserlerini aynı coşkuyla anlatan usta bir edebiyatçının yazısıdır. Bunin, Kuprin ile ilk tanışmaları, arkadaşlıkları, Paris’teki komşulukları, içkiye düşkünlüğü, ilk yazarlık yıllarındaki boş vermişliği, Peterburg’a gittikten sonra yaratıcılığının artması, 1935 yılındaki karşılaşmaları, 1937 de Rusya’ya dönüşü, eserlerinde işlediği insan, doğa, hayvan sevgisi konuları, Ruslara mahsus kendine aşırı güven duygusunun ve içkinin kötü sonunu hazırlayışını şiirsel bir dille ifade etmiştir. 10. Roşçin N.Y, “Moy Kuprin”, http://www.kuprin.net. Kuprin’in iyi bir arkadaşı olan ve 1924 yılında Paris’te tanıştığı Roşçin tarafından kaleme alınmış güzel bir anı yazısıdır. Kuprin’in alışkanlıkları, insan sevgisi, “Janeta” eserinin yazılış öyküsü, kütüphanedeki çalışmaları anlatılmaktadır. 12. Etov V., “Teplota ko vsemu jivuşçemu” (Uroki Kuprina), http://www. kuprin.net. Kuprin’in sevgiyi konu edindiği eserlerini detaylı bir şekilde inceleyen Etov’un güzel bir makalesidir. Tolstoy ve Çehov’un küçük akranı olarak gösterdiği Kuprin’in sanatını sevgi yönünden inceleyen bir yazıdır. Tüm canlılara duyduğu sevgi, Olesya ve diğer Polesya tarzı öykülerde geçen doğa, hayvan ve insan sevgisi, aşk teması ön planda tutulmuştur. 13. Figurnova O., “Çetvertaya jizn Kuprina”, http://www.kuprin. net. Figurnova bu araştırmasında Kuprin’in göçmenlik dönemiyle, Gatçina’dan ayrılışıyla ve ülkesine dönüşüyle ilgili orijinal bilgiler vermiştir. Kuprin’in gazetelerde yazdığı makalelere, komünizm karşıtı söylemine, Gorki ile girdiği polemiklere değinilmiştir. Ayrıca Gatçina’dan ayrılırken evinde kalan yüzlerce yayınlanmamış eserinin varlığından, göçmen edebiyat eleştirmenlerinin Kuprin’in periyodik basında yer alan yazılarına kayıtsız kalmalarından bahsedilmiştir. Kuprin’in ekonomik sıkıntılardan uzak bir yaşantı sürerken nasıl fakirleştiği, sağlığının nasıl bozulduğu, tamamen bilinçsiz bir şekilde ülkesine geri döndüğü ve döndükten sonra onun adıyla yayınlanan yazıların; aslında Sovyet gazetecilerinin yazarın imzasını taklit ederek yazdığı yazılar olduğuna dair ilginç açıklamalar içermektedir. BÖLÜM IV SANATININ EVRELERİ VE ÖYKÜLERİ Çok yönlü bir yazar olan Kuprin’in sanatının evrelerini dokuz bölümde inceleyeceğiz. İlk evre, 1889-1996 yılları arasındaki yedi yılı kapsamaktadır. 1894 yılında, Ukrayna’ da konuşlu 46 ncı Dneprovskoye Piyade Alayı’ndaki muvazzaflık görevinden istifa eden Kuprin, Kiyev’e yerleşir. Kendini tamamen edebiyata adar. Kiyev gazeteleri ile aktif bir çalışma sürecine girer: Bu gazeteler için öyküler, şiirler, denemeler, röportajlar, makaleler, skeçler yazar, hatta “Paris’ten Haberler” başlığıyla güya yurt dışı muhabirliği bile yapar. 268 XIX. yy.ın doksanlı yıllarının ortasında Kiyev’ de üç büyük günlük gazete mevcuttur: Bunlar Kiyevkoye slovo, Kiyevlyanin ve Jizn i iskusstvo’dur. Bu gazetelerden daha ziyade canlı ve demokratik olanı; Kuprin’in sıkı sıkıya bağlı olduğu Jizn i iskusstvo’dur. 1894 yılı başlarında gazeteye gelen Kuprin öyküsünü yayımlatmak üzere bırakır, ertesi gün kendisini sıcak bir şekilde karşılarlar. O tarihten sonra da bu genç yazar ilk eserlerini bu gazetede vermeye başlar. 1895 yılı başında gazete yönetimiyle tartışıp Kiyevskoe slovo gazetesine geçer, buradaki iki yılın ardından tekrar Jizn i iskusstvo’ya geri döner. 269 Kuprin’in Kiyev gazetelerinde kırktan fazla öyküsü yayımlanmıştır. Peterburg’daki Russkoye bogatstvo dergisinde yayımlanan üç eseri de dahil olmak üzere bu erken dönem edebi yaşamındaki eserleri sanatsal olarak eşit değildirler ve tezatlıklar içerir. Ancak yine de Tolstoy ve Çehov gibi yaşça büyük çağdaşları ve büyük öğretmenlerinin çok takdir ettikleri nesrinin gelişiminin habercisidirler. Yapay, tumturaklı ifadeler ve uydurma konularla dolu öykülerinin yanı sıra, erken 268 E. Rotstein, P. Vyaçeslavov, A. İ. Kuprin, Sobraniye Soçineniy v 9-ti t. , Moskva, 1964, t. 1, s. 485. 2 ibid, s. 486. dönem Kuprin sanatında “Düello”nun habercisi durumundaki “Sorgu” ve “Konaklama” gibi çok güzel realist öyküler yer almaktadır. Bazen ince bir psikolojik analizle kaleme alınmış “Gizli Tahkikat”, “Lidoçka” öykülerini yazmış, bazen de sanki iki farklı yazar tarafından yazılmış gibi bir izlenim bırakan ve Lev Tolstoy’u hayran bırakan öyküler (Allez) ile Dekadan motiflerini işlediği karamsarlık dolu, acımasızca kendisine aşık olan erkekleri öldüren kadınlardan bahsettiği öyküler yazmıştır: “Tuhaf Bir Olay”, “Kapris”. 270 Kuprin’in ilk eserleri mizahi açıdan ve hatta kahramanları açısından Çehov’un (Antoşa Çehonte) ilk dönem eserlerini hatırlatır. Çehov’un Kuprin üzerindeki etkisi sadece ilk dönem eserlerinde değil, sonraki dönem eserlerinde de görülür. 271 Orduda çalıştığı yıllarda ve gazetecilik yaşamında edinmiş olduğu zengin yaşam tecrübesi, yazarın daha ilk eserlerinde yansımasını göstermiştir. Ordudaki izlenim ve gözlemleri, “Sorgu”, “Konaklama” vb. gibi eserlerinin temelini oluşturur. Barış zamanında ordu yaşamı, ücra bir taşra köşesinde konuşlu bir piyade alayının günlük faaliyetleri konularında Rus edebiyatında Kuprin ayarında başka bir yazar yok gibidir. 272 Kuprin’in “Sorgu”, “Leylak Ağacı”, “Konaklama” öyküleri, “Düello” öyküsünün ön çalışması gibidir. Avilov ve Kozlovski tiplerinde onları “Düello”nun hayalperest, insani özellikleri gelişmiş, dövülen askerlerin acısına ortak olan Romaşov ile yakınlaştıran özellikleri bulmak hiç de güç değildir. “Leylak 270 B. N. Afanasyev, Aleksandr İvanoviç Kuprin- Kritiko-Biografiçeskiy Oçerk , .-2-e, ispr. i dop. izd., Moskva, 1972, s. 11. 271 Lit. İstoriya Akademii Nauk, “A.İ.Kuprin Kratkoye Vvedenie v Tvorçestvo”,1954 / http://www. kuprin.net. 5 E. Rotstein, P. Vyaçeslavov, 1964, t. 1, s. 486. Ağacı”ndaki enerjik, şerefine düşkün Veroçka tipinden “Düello” öyküsündeki geleceğin Şuroçka Nikolayevna’sının özellikleri hemen anlaşılmaktadır. Kuprin’in bu öykülerinde gerçek realist bir yazarın özellikleri hemen kendini hissettirir. Bunlar: Sosyal adalet, psikolojik portreye sadakat ve doğanın çok hassas bir şekilde algılanışıdır. 273 1897 yılında Kuprin ilk öykülerini “Minyatürler” (Миниатуры) başlığı altında toplar ve Kiyev’de bastırır. Sonraları bu ilk kitabına eleştirel yaklaşır. 1902 yılında Çehov, Kuprin’den “Minyatürler” kitabını Lev Tolstoy’a göndermesini rica eder, Kuprin bu isteği “içinde pek çok aptalca şey var” diyerek reddeder. Gerçekten de Kuprin’in bu dönem öykülerinde bir dizi eksiklik mevcuttur. Yazar bazen melodramatik konularla, natüralist ayrıntılarla fazlaca uğraşmıştır (“Karanlıkta” (Впотьмах) ve “Et” (Мясо) öyküleri). Bu hususu, çağdaşı olan eleştirmenler de dile getirmişlerdir. Russkoye bogatstvo dergisinin eleştirmeni şöyle yazar: “Yaşamın karanlık yönlerini, hayvanca ihtirasları, ihaneti, hilekarlığı, ikiyüzlülüğü çok güzel tasvir etmiş”. 274 Fakat bu natüralizmi çok doğru tespit eden eleştirmen buradaki olumlu yönleri, çağdaşı olan pek çok yazardan kendisini farklı kılan şeyleri görmezden gelmiştir. 275 Buna karşılık Kuprin’ deki realist karakteri görüp, onu o devirde moda olan modern eser sahiplerinin karşısına koyan eleştirmenler de vardır. V. Kranihfeld: “Kader, kısmet, vb. konular Kuprin’ in eserlerinde en ufak bir rol oynamaz. Kuprin, kaderini başarılı borsa oyunlarına bel bağlamadan kendi elleriyle yaratan insanlara daha yakındır” 276 demektedir. Genç Kuprin’in öykülerinin realizmi ve toplumsal 273 ibid, s. 487. 274 Russkoye Bogatstvo, 1898, No: 4 / E. Rotstein, P. Vyaçeslavov, 1964, t. 1, s. 487. 275 E. Rotstein, P. Vyaçeslavov, 1964, t. 1, s. 487. 276 Sovremennıy Mir, 1908, No: 4 / E. Rotstein, P. Vyaçeslavov, 1964, t. 1, s. 487. önemine daha sonraları Kuprin hakkında yazdığı makalesinde (1910) Vorovski de değinecektir. 277 Genç yazarın sanatındaki realist eğilim, onu devamlı dikkatle takip eden Gorki’nin de ilgisini çekmiştir. Gorki, Kuprin’e Samarskaya gazeta’nın redaktörlüğünü teklif etmeyi planlamıştır. Böyle bir teklifin yapılıp yapılmadığı bilinmemekle birlikte 1896 yılında Samarskaya gazeta’ da Kuprin’in “Masalın Sonu” (Masal) öyküsü yayımlanmıştır. 278 “Lidoçka” öyküsüyle, yetenekli insanların ölümüyle ilgili bir dizi eserin başlangıcı yapılır. Lidoçka da yetenekli bir kişidir, “Yarı Tanrı” öyküsündeki bir zamanlar ünlü bir aktör olan Kostromski de yeteneklidir, “Lagar Beygir” öyküsündeki, bir gazetenin lagar beygirine dönüşen genç yazar Paşkeviç de yetenekli biridir, “Yok Olan Kuvvet” öyküsündeki ayyaş ressam İlyin de yetenekli bir kişidir. 279 Kuprin’in bu dönemde yayımlanan eserleri: “Son Gala” (Последний дебют,1889), “Karanlıkta” (Впотьмах,1893), “Mehtaplı Gecede” (Лунной ночью,1893), “Sorgu” (Дознание,1894), “Slav Ruhu” (Славянская душа,1894), “Al-İssa” (Аль-Исса,1894), “Leylak Ağacı” (Куст сирени,1894), “Gizli Tahkikat” (Негласная ревизия,1894), “Şöhrete” (К славе,1894), “Seyahatte” (На разъезде,1894), “Serçe” (Воробей,1895), “Vahşi Hayvan Kafesinde” (В зверинце,1895), “Oyuncak” (Игрушка,1895), “Sarısabır” (Столетник,1895), “Ricacı” (Просительница,1895), “Tablo” (Картина,1895), “Korkunç An” (Страшная минута,1895), “Et” (Мясо,1895), “Başlıksız” (Без заглавия,1895), “Konaklama” (Ночлег,1895), “Milyoner” (Миллионер,1895), “Lolli” 277 E. Rotstein, P. Vyaçeslavov, 1964, t. 1, s. 488. 278 ibid, s. 488. (Лолли,1895), “Korsan” (Пиратка,1895), “Kutsal Aşk” (Святая любовь,1895), “Yaşam” (Жизнь,1895), “Zülüf” (Локон,1895), “Tuhaf Bir Olay” (Странный случай,1896), “Bonza” (Бонза,1896), “Korku” (Ужас,1896), “Yarı Tanrı” (Полубог,1896), “Natalya Davıdovna” (Наталья Давыдовна, 1896), “Köpek Saadeti” (Собачье счастье,1896), “Irmakta” (На реке,1896), “Bahtiyar” (Блаженный,1896), “Masal” (Сказка,1896), “Lagar Beygir” (Кляча,1896), “Başkasının Ekmeği” (Чужой хлеб,1896), “Dostlar” (Друзья, 1896), “Marianna” (Марианна,1896)’dır. Kuprin’in sanatının ikinci evresi 1896-1900 yılları arasıdır. Bu dönemde “Moloh” (Молох), “Uzatmalı Piyade Çavuşu” (Прапорщик армейский) ve “Olesya” (Олеся) öykülerini yazmıştır. 1896 yılının ilkbaharında Kuprin, Kiyev gazetelerinin muhabiri sıfatıyla Donetsk Havzası’na gider, buradaki fabrikaların çalışmalarını izler, birkaç ay demir döküm fabrikasında ocak ve marangozhane yöneticisi olarak çalışır, işçilerin yaşam koşullarını dikkatle ve acıyarak gözlemler, çalışmalarını, adetlerini inceler ve işçilerin heyecanlarına ortak olur. 280 Kuprin seyahatten döndükten sonra Kiyevlyanin gazetesinde “Demir Döküm Fabrikası” ve “Yuzov Fabrikası” denemeleri yayımlanır. O zamanlar Kuprin, kapitalizmin insan şahsiyetine etkileri fikrini genelleştirdiği “Moloh” öyküsünü yazmayı tasarlar. “Moloh”, Russkoye bogatstvo gazetesinde yayımlanır. Korolenko not defterine şu satırları yazar: “Moloh, Güzel, Fevkalade” 281 279 B. N. Afanasyev, 1972, s. 16. 280 E. Rotstein, P. Vyaçeslavov, Download 5.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling