T. C. Fatih sultan mehmet vakif üNİversitesi LİsansüSTÜ EĞİTİm enstiTÜSÜ tarih anabiLİM DALI tarih programi yüksek lisans tezi
Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
Download 1.3 Mb. Pdf ko'rish
|
KUR UN
- Bu sahifa navigatsiya:
- Süleymannâme
Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2017, sy. 29, s. 30.
202 Sur üzerine nakşedilen kitabeler için ayrıca bkz: Mehmet Tütüncü, a.g.e., s. 54-67. 203 Celâlzâde Mustafa, Tabakatü'l-memalik ve derecatü'l-mesalik = Geschichte Sultan Süleyman Kanunis von 1520 bis 1557, s. 208a. 90 Bu resme âlî der kâhân emîri Ki her biri makâmâtın kebiri.” 204 Şehrin giriş kapılarına Arapça olarak yazılan kitabelerdeki mesajlar, Kudüs’teki Osmanlı hakimiyetini ve Kanuni Sultan Süleyman’ın hükümdarlığını zihinlere kazıyan önemli detaylardan olmuştur. Kudüs’ün üç semavi din için de hac ibadeti için uğrak yeri olduğu 205 düşünüldüğünde şehrin giriş kapılarında verilmek istenen mesaj gayet anlaşılırdır. Kudüs’te dikkat çeken Osmanlı onarımlarından birini de şehrin su ihtiyacının karşılanması için yapılan girişimler oluşturmuştur. Surların inşaatı sürdüğü sırada başlayan onarım faaliyetleri ile su kemerleri ve kanallar yenilenmiş, kente temiz su getirilmeye başlanmıştır. Kudüs’teki imar faaliyetlerini büyük bir titizlikle eserinde bizlere sunan Na’imî, suyun şehre ulaştırılması meselesini de ele almıştır. Yazara göre Kanuni Sultan Süleyman, şehrin su ihtiyacından haberdar olur olmaz sorunun çözülmesi için emirler vermiştir. Bu iş için ne kadar para gerekiyorsa da çekinilmeden harcanmasını, zira halka bir yudum su ulaştırmanın maddi her şeyin üstünde bir hayr olacağını belirtmiştir. Kanuni Sultan Süleyman’ın bu emri eserde şu şekilde geçmektedir: “Evvelâ âna su getürsünler Ol binaya hemân el ursunlar Dimesünler i çok hazîne gider Bir içim suyı bin hazîne deger Âbdan hayy degil midür her şey 204 Süleymannâme, Topkapı Sarayı Müzesi Ktp., Hazine Koll., nr. 1434, vr. 122a. Müellifi belli olmayan eserin asıl ismi Cihâd-ı Sultan Süleyman Ber İklim-i Rumeli’dir. Yazılış tarihi hakkında da bilgiye sahip olmadığımız eser TSMK’da yer almaktadır. Eser 1531 yılına kadar olan hadiselerden bahsetmektedir. 131 varak olan, içerisinde yer yer gazel ve münacaatların bulunduğu eserde tezimiz için kullanılan bölümlerin transkripsiyonu şahsımıza aittir. 205 Amy Singer, a.g.e., s. 9. 91 Ve mine’l-mâ’i külli şey’in hayy.” 206 Temiz suyu kente ulaştırmak amacıyla toplam altı adet çeşme inşa edilmiştir. 207 Kudüs’teki mescitlerin onarımı, şehirde yapılan imar ve tamir faaliyetleri arasında önemli bir yere sahip olmuştur. Na’imî Çelebi’nin anlatımına göre Kubbetü’s Sahra ve Mescid-i Aksa tamamen harabe halindedir, öyle ki yıkık dökük çatılardan içeri akan yağmur suları bir insanı bütünüyle ıslatabilecek durumdadır. Bu husus hakkındaki anlatım Fezâi’l-i Kuds adlı esere şu şekilde yansıtılmıştır: “Sahratullâh’la Mescid-i Aksâ Olmış idi harâb ser-ta-pâ Kubbeler eyle olmış-ıdı harâb Vakt-i bârânda içine akan âb Kapularından akmasa fil-hâl Mescid olurdı suyla mâl-â-mâl Girse bir mü’min ol mahalde âna Bî-şekk olurdı ke’s-semek fi’l-ma.” 208 Kudüs’teki kutsal mekanların bu hali Kanuni Sultan Süleyman’ın emriyle hemen düzeltilmiştir. İşinde ehl ustalar tarafından hasarlı kubbeler büyük bir maharet örneği gösterilerek yeniden onarılmış, kurşunla kaplanmıştır. “Oldı kurşunla kubbeler çü tamâm Hacil oldı sipihr-i heft-endâm.” 209 206 Na’imî, a.g.e., s. 236. 207 Çeşmeler için ayrıca bkz: Na’imî, a.g.e., s. 266-274; Mehmet Tütüncü, a.g.e., s. 68-78; Baha Tanman, a.g.m., s. 526-527. 208 Na’imî, a.g.e., s. 274. 209 Na’imî, a.g.e., s. 278. 92 Na’imî Çelebi’ye göre kutsal mekanların içler acısı halini dönemin kudretli padişahı kendine yakıştıramamış ve Ka’be gibi abad olması için elinden geleni yapmaya çalışmıştır: “Çünki bu hâli Aksâtullâh’un Oldı rûşen zamîrine şâhun Câyiz olmadı hiç yanında Ki harâb ola ol zamânında Emr kıldı o menba’-ı ihsân Kuds ola Ka’be gibi âbâdân Lâzım ise eger esâs-ı cedîd Eyleyeler binâ idüb tecdîd Eyle sa’y ideler o bünyâda Olmaya dahî misli dünyâda Yapalar ihtimâm idüp ânı Bir binâ ideler Süleymânî.” 210 Kudüs’teki onarım faaliyetlerinin en göze çarpanı, hiç kuşkusuz kutsal mekanlarda, özellikle de Mescid-i Aksa ile Kubbetü’s Sahra’da yapılan süslemeler olmuştur. Bu mekanların içine ve dışına nakşedilen çeşitli desenler asırlar geçse dahi kendinden bahsettiren güzelliğe sahip olmuştur. Nitekim, Kudüs’teki düzenlemelerden haberdar olduğumuz en ciddi kaynaklarımızdan olan Fezâ’il-i Kuds adlı eserde de bu ayrıntılar bahsedilmeden geçilmemiştir. Mescitlerin, Sultan’a yakışır şekilde süslendiğinden bahseden yazarımızın aktardığı ayrıntılar şöyledir: 210 Na’imî, a.g.e., s. 276. 93 “Aksâtullah’la Sahratullah’a Nice lâyıksa Hazret-i Şâh’a İşlediler ‘alemler altûndan Şu’ledâr âfitâb-ı gerdûndan Ne ‘alem nurdan behiştî serv Âna kerrûbiyân-ı ‘arş tezerv Şu’lesi gicede şihâb gibi Pertevi gündüz âfitâb gibi ‘Alem üzre o zer-hilâl-i cedîd Görinürdi felekde san meh-i ‘îd Saldı etrâf-ı ‘âleme Pertev Kubbe-i âsumânda san meh-i nev Câmlar kim düşübdi hep meksûr Olmış idi mermerr-i cins-i tuyûr İşleyüp tâzesin niçe elvân Her biri güneş gibi tâbân.” 211 Kubbetü’s-Sahra’nın mozaiklerle çevrili duvarının renkli çinilerle yeniden kaplanması dönemin çeşitli kaynaklarında dikkat çeken bir diğer unsur olmuştur. Mozaik kaplamanın daha çok tamir gerektirmesi, yerine çini döşenmesini gerekli kılmıştır. 212 İran’ın Kaşan şehrinde yapılan özel sırlı ve renkli çini ile Kubbetü’s- Sahra’nın içi ve taşının baştanbaşa kaplandığı bilgisi Abdülaziz Karaçelebizâde’nin 211 Na’imî, a.g.e., s. 280. 212 F. Buhl, a.g.m., a.y. |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling